The Effect of Managerial Incentives and Earnings targets on Stickiness Cost

Document Type : Original Article

Authors

1 Associate Professor of Accounting, Imam Khomeini International University, Qazvin, Iran.

2 Instructor, Department of Accounting, Payame Noor University, Tehran, Iran.

Abstract

According to recent preceding studies, reduction of costs when sales decline, less than the increase in costs when the rate increases sales. This behavior is known as asymmetric costs to cost stickiness. With regard to meeting earnings targets, managers attempt to adjust operation resources when sales fall. This action probably results in cutting slack resources even though managers’ prediction concerning sale reduction is temporary. When there is an incentive to reduce the cost in the current period, the acceleration of removing slack resources is higher compared to the period when there is no incentive. Given this, tendency to meet earnings targets is more likely lead to reduce stickiness cost. The present study, covering 1384 to 1394, consist of 152 firms. The results of this study indicate that in the presence of incentive of earnings targets, cost stickiness cost is reduced by adjusting resources and through the reduction of sale the cost will decrease more aggressively. However, with the presence of incentive, consecutive periods will not affect stickiness cost significantly. In addition, managers’ optimistic (pessimistic) can be an important factor in increasing (decreasing) stickiness cost.

Keywords

Main Subjects


به دنبال مطرح شدن «چسبندگی هزینه ها » توسط اندرسون و همکاران[10] مبنی اینکه میزان کاهش هزینه ­ها به هنگام فروش، کمتر از میزان افزایش هزینه­ها به هنگام همان میزان افزایش فروش است، و استدلال براینکه چسبندگی هزینه نتیجه تعدیل منابع مرتبط با فعالیت­های عملیاتی توسط مدیریت است. برخی از پژوهش­ها به بررسی اثر تصمیمات آگاهانه مدیران بر میزان چسبندگی هزینه­ها پرداختند. تصمیمات مدیران در نتیجه وجود محرک­هایی انجام می­شود که به تعدیل منابع مرتبط با فعالیت­ها عملیاتی می­انجامد. محرک­هایی که مدیران با آن مواجه هستند و در ادبیات حسابداری با عنوان اهداف سود[1] شناخته می­شوند عبارتند از اجتناب از زیان و اجتناب از کاهش سود[11].

وقتی فروش کاهش می­یابد، برخی از منابع مرتبط با فعالیت­های عملیاتی  بلااستفاده[2] خواهد شد  مگر اینکه مدیران تصمیمی آگاهانه مبنی بر حذف آنها اتخاذ[3] نمایند. طبق استدلال اندرسون و همکاران[10] زمانی که مدیران کاهش فروش را موقتی پیش­بینی کرده و انتظار فروش به سطح قبلی را داشته باشند، از حذف منابع مرتبط با فعالیت­های عملیاتی خوداری خواهند نمود. چراکه حذف این منابع با کاهش فروش و تحصیل مجدد آن در آینده با افزایش فروش، علاوه بر زمان­بر بودن آن موجب افزایش هزینه ها و درنتیجه کاهش سود در بلندمدت خواهد شد. بنابراین خودداری از حذف منابع مرتبط با فعالیت­های عملیاتی هنگام کاهش فروش مانع از افزایش هزینه­ها در بلندمدت شده و منجر به افزایش ارزش شرکت خواهد شد[9]. اما مدیران منفعت طلب[4] هنگام تعدیل منابع مرتبط با فعالیت­های عملیاتی ، نه تنها ارزش شرکت بلکه منافع شخصی خود را نیز مدنظر قرار می­دهند[14] [20].

هنگامی که مدیران منفعت طلب، انگیزه دستیابی به اهداف سود را دارند به احتمال زیاد اقدام به حذف سریع منابع راکد[5]، در نتیجه کاهش فروش، خواهند کرد حتی اگر پیش­بینی آنها در مورد کاهش فروش، موقتی باشد. تسریع در حذف منابع راکد به منظور کاهش هزینه­ها در دوره جاری در صورت وجود انگیزه برای دستیابی به اهداف سود نسبت به حالتی که چنین انگیزه­ای وجود ندارد، بیشتر است. بنابراین مطابق استدلال اندرسون و همکاران[10] درباره چسبندگی هزینه، تمایل به دستیابی به اهداف سود به احتمال زیاد منجر به کاهش میزان چسبندگی هزینه­ها خواهد شد.

بنابراین با توجه اهمیت موضوع، در این پژوهش به بررسی اثر انگیزه­های مدیریت جهت دستیابی به اهداف سود از طریق تعدیل منابع و ساختار هزینه­ها پرداخته می­شود.

مبانی نظری و فرضیه­های پژوهش

درک اینکه چگونه انگیزه دستیابی به اهداف سود ، ساختار هزینه­ها را شکل می­دهد از موضوعات مورد علاقه در حسابداری بوده است. به ویژه حذف منابع توسط مدیران منفعت طلب، اخیراً مورد توجه قرار گرفته است. وقتی که فروش کاهش می­یابد، بخشی از منابع مرتبط با فعالیت­های عملیاتی بلااستفاده خواهد شد. مدیران با توجه به تغییرات فروش در آینده نسبت به حذف و یا حفظ این منابع تصمیم­گیری خواهند نمود. چنانچه مدیران انتظار داشته باشند که در آینده فروش افزایش خواهد یافت برای حداکثر کردن ارزش شرکت اقدام به حفظ منابع راکد خواهند نمود. البته اندرسون و همکاران[10] استدلال بر این دارند که علاوه بر تاکید بر حداکثرسازی ارزش شرکت، ممکن است مدیران براساس علایق شخصی اقدام به حفظ منابع راکد نمایند.

به طورکلی هنگامی که کاهش در فروش اتفاق می­افتد، مدیران برای دستیابی به اهداف سود اقدام به حذف سریع منابع راکد نموده تا از این طریق بتوانند هزینه­ها را کاهش دهند. این اقدام مدیران از میزان چسبندگی هزینه­ها خواهد کاست. در واقع این رفتار مدیران بیانگر شکلی از هزینه­های نمایندگی است چون مدیران با انگیزه دستیابی به اهداف سود و درنتیجه آن کسب حداکثرمنافع شخصی اقدام به چنین تصمیماتی خواهند نمود. حذف منابع راکد منجر به صرفه­جویی آنی هزینه می­شود که برای دستیابی به اهداف سود موثر است. به عبارتی دیگر با توجه به ملاحظات نمایندگی، انگیزه دستیابی به اهداف سود مدیران را برای حذف سریع منابع راکد سوق می­دهد. وقتی فروش افزایش می­یابد برای دستیابی به اهداف سود ، انتظار می­رود که مدیران بکارگیری منابع جدید را متوقف نموده و باعث کندکردن رشد هزینه­ها شوند. با این وجود انگیزه مدیران برای دستیابی به اهداف سود هنگامی که فروش افزایش می­یابد نسبت به زمانی که فروش کاهش می­یابد، کمتر است و این را می­توان در دو دلیل جستجو نمود[17].

اول اینکه، خبر بد در مورد عدم دستیابی به اهداف سود، در صورت وجود خبر بد مربوط به کاهش فروش حادتر است[18]. مدیران هنگامی که با خبر بد در مورد کاهش فروش مواجه هستند، به احتمال زیاد تحت فشار بیشتری برای اجتناب از خبر بد در مورد عدم دستیابی به اهداف سود هستند[16]. بنابراین هنگامی که مدیران با کاهش فروش مواجه هستند تحت فشار بیشتری برای انگیزه دستیابی به اهداف سود خواهند بود.

دوم اینکه، درصورتی که یک مدیر دارای انگیزه اجتناب از زیان بوده (که یکی از اهداف سود است) و شرکت تحت مدیریت او سود کمی داشته ،در حالی که در سال جاری افزایش فروش را تجربه کرده باشد، به احتمال زیاد در سال قبل به دلیل پایین بودن فروش، زیان را تجربه کرده است. بنابراین مدیریت در سال قبل برای کاهش زیان منابع راکد خود را حذف کرده است و این باعث کاهش منابع راکد قابل حذف برای سال جاری می­شود. از طرف دیگر، اگر شرکت تحت مدیریت او دارای سود کمی در سال جاری بوده باشد و همراه آن کاهش فروش را تجربه کرده باشد، به احتمال زیاد در سال قبل به دلیل بالا بودن میزان فروش، سود زیادی را تجربه کرده است. در این مورد مدیریت در سال قبل برای دستیابی به اهداف سود تحت فشار کمتری برای حذف منابع راکد بوده است بنابراین در سال جاری منابع راکد بیشتری وجود خواهد داشت[17].

به طورکلی هنگامی که فروش کاهش می­یابد، تاثیر نسبی انگیزه دستیابی به اهداف سود بیشتر از زمانی است که فروش افزایش می­یابد.

 

پیشینه پژوهش

از پژوهش­های اخیر انجام شده در زمینه چسبندگی هزینه می توان به موارد زیر اشاره نمود:

قائمی و نعمت الهی[5] در پژوهش خود مبنی بر بررسی رفتار هزینه توزیع و فروش و عمومی و اداری و بهای تمام شده، وجود چسبندگی در این هزینه را تایید نمودند. همچنین آنها در پژوهش دیگر خود مبنی بر رفتار و ساختار هزینه­های عملیاتی و هزینه­های مالی به این دست یافتند که هزینه مواد اولیه مصرفی، هزینه دستمزد مستقیم و هزینه­های مالی شرکت نسبت به تغییرات درآمد فروش چسبندگی ندارند، ولی هزینه سربار تولید شرکت نسبت به تغییرات فروش چسبندگی دارد[6].

کردستانی و مرتضوی[7] در پژوهشی به بررسی تاثیر تصمیمات سنجیده مدیران بر چسبندگی هزینه­ها پرداختند. نتایج پژوهش حاکی از این بود که انتظار فروش آتی توسط مدیریت، موجب کاهش چسبندگی بهای تمام شده فروش می شود و هرچه این خوش­بینی بیشتر باشد، چسبندگی بهای تمام شده فروش بیشتر کاهش می­یابد. اما خوش­بینی مدیریت، چسبندگی هزینه­های فروش، عمومی و اداری را افزایش می­دهد و چسبندگی این هزینه­ها در صورت خوش­بینی زیاد مدیریت، بیشتر از حالت خوش­بینی کم است.

سجادی و همکاران[4] نشان دادند که چسبندگی رفتار هزینه­ها بر عدم­تقارن ارتباط میان سود و بازده، تاثیرگذار بوده و باعث عدم­تقارن زمانی شناسایی سود می­شود. افزون بر این شرکت­های دارای چسبندگی هزینه­ها، سود اخبار منفی را با سرعت بیشتری منعکس می­کند.

سپاسی و همکاران[3] به بررسی چسبندگی هزینه­های عملیاتی در سه سطح بهای تمام شده کالای فروش رفته، هزینه­های اداری، عمومی و فروش و سایر هزینه­های عملیاتی پرداختند. نتایج پژوهش آنها نشان داد که هزینه­های عملیاتی در هر سه سطح دارای رفتار چسبندگی می­باشند.

نمازی و دوانی[8] به بررسی رفتار چسبندگی هزینه­ها در بورس اوراق بهادار تهران پرداختند. نتایج پژوهش آنها نشان داد ک هزینه­های اداری، عمومی و فروش چسبندگی دارند و شدت چسبندگی هزینه­ها در دوره­هایی که قبل از آن کاهش درآمد رخ داده کمتر و برای شرکت­هایی که نسبت جمع دارایی­ها به فروش بزرگتری دارند، بیشتر است.

حقیقت و مرتضوی[1] تاثیر رفتار هزینه بر ارتباط بین نسبت هزینه­های عملیاتی و سودآوری آینده مورد بررسی قرار دادند. نتایج پژوهش آنها نشان داد که در ذوره­های افزایش فروش، سودهای آینده با تغییرات نسبت هزینه­های عملیاتی رابطه منفی و معناداری دارد اما بر خلاف تفسیر سنتی، در دوره کاهش فروش، افزایش نسبت هزینه های عملیاتی موجب افزایش سودعملیاتی آینده می­شود و هرچه نسبت هزینه­های عملیاتی به فروش بزرگتر باشد، ارتباط مثبت بین نسبت هزینه­های عملیاتی و سود عملیاتی آینده در دوره­های کاهش فروش قوی­تر می­شود. همچنین با حذف اثر رفتار هزینه، افزایش نسبت هزینه­های عملیاتی هم در دوره­های افزایش فروش و هم در دوره­های کاهش فروش، موجب افزایش سود عملیاتی آینده می­شود.

خدادادی و همکاران [2] در پژوهش خود به بررسی تأثیر رفتار چسبندگی هزینه و محافظه کاری مشروط بر تجزیه و تحلیل هزینه، حجم فعالیت و سود در شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران پرداختند.  نتایج به دست آمده نشان داد که رفتار چسبندگی هزینه بر مدل استاندارد تجزیه و تحلیل هزینه، حجم فعالیت و سود تأثیرگذار است. افزون بر این نتایج پژوهش نشان داد که نادیده گرفتن محافظه کاری شرطی سبب تشدید تغییرات چسبندگی سود (کاهش سطح سود) می­شود و ویژگی های خاص شرکتها بر رفتار چسبندگی هزینه و محافظه کاری شرطی مؤثر بوده که سبب تأثیر معنادار بر تجزیه و تحلیل هزینه، حجم فعالیت و سود می­شود.

گراهام و همکاران [16]، روچاردهری[20]، کوهن و همکاران[14] و کیانگ و همکاران[18] به این دست یافتند که مدیران برای اجتناب از زیان و کاهش سود و یا برای دستیابی به پیش­بینی­های تحلیل­گران در مورد سود، اقدام به کاهش هزینه می­کنند.

ویس[22] معتقد است در شرکت­هایی که هزینه­های چسبنده­تری دارند، دقت پیش­بینی سود توسط تحلیل­گران کمتر است و سرمایه­گذاران در ارزیابی ارزش شرکت، چسبندگی هزینه­ها را لحاظ می­کنند.

چن و همکاران[12] به این اشاره نمودند که چگونه انگیزه مدیران برای ساخت امپراتوری[6] بر تصمیمات آنها در مورد ساختار هزینه­ها در واکنش به شوک­ها تقاضا اثر می­گذارد. آنها نشان دادند که ساخت امپراتوری توسط مدیران منجر به افزایش سریع هزینه­های اداری، عمومی و فروش هنگام افزایش فروش می­شود، و هنگامی که فروش کاهش می­یابد ،کاهش هزینه­ها به آرامی صورت می­گیرد. بنابراین انگیزه ساخت امپراتوری توسط مدیران منجر به عدم­تقارن هزینه­[7] خواهد شد. و این دلالت بر رابطه مثبت بین مسئله نمایندگی[8] و میزان عدم­تقارن هزینه­ عمومی، اداری و فروش دارد.

چن و همکاران [13] به بررسی ویژگی­های رفتاری مدیریت در قبال چسبندگی هزینه­ها پرداختند. نتایج پژوهش آنها نشان داد که وقوع پدیده چسبندگی هزینه، اعتماد به نفس مدیران را افزایش می­دهد. آنها معتقدند چسبندگی هزینه سبب افزایش بزرگ­نمایی عملکرد مدیریتی می­شود.

سابرامانیام و وستون [21] نشان دادند که چسبندگی هزینه در صنایع تولیدی نسبت به صنایع بازرگانی، مالی و خدماتی بیشتر است علاوه بر این چسبندگی هزینه متاثر  از میزان تغییرات در فعالیت­های عملیاتی و عوامل تعیین کننده چسبندگی  است که برای هر صنعت می­تواند متفاوت باشد.

کووک همکاران [15] نشان دادند چسبندگی هزینه از طریق تاثیر بر نوسان دارایی­ها بر بازده سهام اثرگذار است. همچنین آنها نشان دادند که قیمت اوراق قرضه شرکت­ها نیز متاثر از چسبندگی هزینه­ها هستند.

 

فرضیه های پژوهش

با توجه به مطالب فوق فرضیه­های این پژوهش برای بررسی اثر انگیزه مدیران برای دستیابی به اهداف سود بر چسبندگی هزینه به شرح زیر طرح می­گردد:

فرضیه (1): تعدیل آگاهانه منابع به منظور دستیابی به اهداف سود، چسبندگی هزینه را کاهش می­دهد.

فرضیه (2): درصورت وجود انگیزه برای دستیابی به اهداف سود، با کاهش در فروش ، هزینه­ها با شدت بیشتری حذف می­شوند.

فرضیه (3): وجود انگیزه دستیابی به اهداف سود در دوره­های متوالی، منجر به کاهش میزان چسبندگی هزینه خواهد شد.

فرضیه (4): در صورت خوش­بینی(بدبینی)[9] مدیران، انگیزه دستیابی به اهداف سود میزان چسبندگی هزینه را افزایش(کاهش) می­دهد.

فرضیه (5): اثر انگیزه دستیابی به اهداف سود بر میزان چسبندگی هزینه در حالت بدبینی مدیران نسبت به حالت خوش­بینی آنها قوی­تر[10]  است.

 

روش‌ پژوهش

این پژوهش از نوع توصیفی تحلیلی- همبستگی بوده و برای آزمون فرضیه ها از الگوی رگرسیون داده های ترکیبی استفاده شده است. برای انتخاب از بین روش­های الگوهای رگرسیونی ترکیبی و الگوی داده های تابلویی با اثرات ثابت،  از آزمون F لیمر استفاده می­شود.اگر در آزمون Fلیمر روش داده­های ترکیبی انتخاب شود، کار تمام است؛ ولی اگر روش داده های تابلویی با اثرات ثابت انتخاب گردید لازم است تا آزمون هاسمن نیز انجام شود. از آزمون هاسمن جهت تعیین استفاده از الگوی اثرات ثابت در مقابل الگوی اثرات تصادفی استفاده می شود.

قبل از برازش الگو و با توجه به این که شرکت های مورد بررسی در این پژوهش، مربوط به صنایع مختلف بوده و در این پژوهش از روش داده های ترکیبی استفاده شده است، در نتیجه امکان وجود ناهمسانی واریانس وجود دارد که برای رفع این مشکل از روش رگرسیون حداقل مربعات تعمیم یافته جهت برازش الگو استفاده شد؛ هم چنین پس از برازش الگو به منظور بررسی عدم وجود خودهمبستگی در باقی مانده­های الگو از آماره ی دوربین واتسون استفاده شد.

 داده های مورد نیاز پژوهش از صورت­های مالی شرکت­های نمونه مورد بررسی استخراج شده است. برای تجزیه و تحلیل داده­ها از نرم­افزار  Eviews 7  استفاده شده است. فرضیه­­های پژوهش در سطح اطمینان 95 درصد بررسی شده­اند. همچنین برای آزمون فرضیه­ها از مدل­های رگرسیونی خطی چند متغیره استفاده شده است.

 

جامعه و نمونه آماری

جامعه آماری این پژوهش، شامل کلیه شرکت­های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران می­باشد که از بین آنها 152 شرکت که واجد شرایط بودند مورد بررسی قرار گرفتند . طول دوره پژوهش 10 سال از سال 1383 تا 1393 می­باشد. در انتخاب نمونه ملاحظات زیر اعمال شده است:

1-سال-شرکت­هایی که در طول دوره پژوهش صورت­های مالی و سودهای پیش­بینی شده آنها در دسترس بوده باشد.

2-پایان سال مالی شرکت­های نمونه  29 اسفند بوده در طول دوره پژوهش تغییر پایان سال مالی نداشته باشند.

3-شرکت­های لیزینگ، بیمه، بانک، سرمایه­گذاری و موسسات مالی از نمونه کنار گذاشته شدند.

4-جزو شرکت­های زیان­ده نباشند.

 

متغیرهای پژوهش

نگاره (1) فهرست و نحوه محاسبه متغیرهای پژوهش را نشان می­دهد.

 

نگاره 1 : فهرست متغیرهای پژوهش

نماد متغیر

نام متغیر

نحوه محاسبه متغیر

OCit

هزینه­های عملیاتی

درآمد فروش منهای سود عملیاتی

REVit

درآمد فروش

فروش سالانه شرکت i در سال t

REVDECit

متغیر مجازی کاهش فروش

اگر فروش شرکت i در سال t کمتر از فروش در سال t-1  باشد عدد 1 و در غیر این­صورت مقدار صفر می­گیرد.

LOSSit

متغیر مجازی،اجتناب از  زیان

اگر نسبت سود سالانه  به ارزش بازار سهام شرکت در ابتدای دوره در دامنه(01/0 و 0) قرار داشته باشد مقدار 1 و در غیر این­صورت صفر می­گیرد.

EDECit

متغیر مجازی،اجتناب از کاهش سود

اگر نسبت تغییر سود سالانه  به ارزش بازار سهام شرکت در ابتدای دوره در دامنه(01/0 و 0) قرار داشته باشد مقدار 1 و در غیر این­صورت صفر می­گیرد.

SUC_DECit

متغیر مجازی،کاهش پیوسته

اگر درآمد  فروش در سال t-1 کمتر از سال t-2 باشد مقدار یک و در غیر این­صورت مقدار صفر می­گیرد.

ASINTit

متغیر کنترلی(کثرت یا حجم دارایی­ها)

لگاریتم نسبت کل دارایی­ها به درآمد فروش

EMPINTit

متغیرکنترلی(کثرت یا حجم پرسنل)

لگاریتم نسبت تعداد کارکنان به درآمد فروش

منبع: یافته‌های پژوهش


مدل­های پژوهش

آزمون فرضیه اول و دوم

برای آزمون فرضیه اول و دوم از رابطه (2) استفاده شده است که از بسط مدل اندرسون و همکاران [10] معروف به ABJ حاصل شده است.

مدل اندرسون و همکاران-رابطه (1)

 

رابطه (2)

 

که:

 

طبق این مدل، میزان تغییرات[11] برای افزایش فروش در صورت وجود انگیزه دستیابی به اهداف سود  عبارت است از  . همچنین میزان تغییرات برای کاهش فروش در صورت وجود انگیزه دستیابی به اهداف سود عبارت است از:

 

همانطور که مشاهده می­شود ضرایب   هم در صورت افزایش فروش و هم کاهش فروش ثابت است. بنابراین معیار چسبندگی در صورت وجود انگیزه برای دستیابی به اهداف سود ، تفاوت بین این دو تغییرات خواهد بود که معادل است با:

 

در حالی که معیار چسبندگی در صورت عدم وجود انگیزه برای دستیابی به اهداف سود عبارت است از :

 

بنابراین طبق این مدل و مطالبی که بیان گردید، فرضیه اول هنگامی تایید می­شود که   باشد.

این مدل همچنین معیاری را برای آزمون فرضیه دوم فراهم می­آورد. هنگامی که مدیران با انگیزه دستیابی به اهداف سود در صورت کاهش فروش مواجه هستند (یعنی TARGET=1 )، نسبت به حالتی که دارای چنین انگیزه­ای نیستند، هزینه­ها را با شدت بیشتری[12] حذف می­کنند. شدت بیشتر حذف هزینه­ها در صورت وجود انگیزه دستیابی به اهداف سود به این معنی است که میزان تغییرات برای کاهش فروش­ها نسبت به همان میزان تغییرات در صورت عدم وجود چنین انگیزه­ای بزرگتر خواهد بود . به عبارتی دیگر:

 

بنابراین فرضیه دوم در صورتی تایید خواهد شد که            باشد.

آزمون فرضیه سوم

برای آزمون فرضیه سوم از رابطه (3) استفاده شده است.

رابطه (3)

 

در این مدل به بررسی اثر انگیزه برای دستیابی به اهداف سود در دوره­های قبل روی میزان چسبندگی دوره جاری پرداخته شده است. این آزمون به این دلیل مدنظر قرار می­گیرد که ممکن است انگیزه دوره قبل با انگیزه دوره جاری دارای اثر متضاد بر چسبندگی هزینه باشند. چنانچه در دوره قبل مدیریت در نتیجه انگیزه دستیابی به اهداف سود اقدام به حذف منابع راکد­کند ، منابع راکد کمتری در دوره جاری برای حذف در اختیار خواهند داشت. بنابراین اگر انگیزه جاری مدیران میزان چسبندگی هزینه را کاهش دهد (صرفنظر از اینکه مدیران با انگیزه مشابهی در دوره قبلی مواجه بوده­اند یا خیر)،    خواهد بود. و اگر انگیزه مدیران در دوره قبل منجر به افزایش چسبندگی هزینه در دوره جاری شده باشد (صرفنظر از اینکه مدیران با انگیزه مشابهی در دوره جاری مواجه بوده­اند یا خیر) ،     خواهد بود. بنابراین انگیزه مدیران در دو دوره متوالی زمانی منجر به کاهش چسبندگی هزینه خواهد شد که  : 

آزمون فرضیه چهارم و پنجم

برای آزمون فرضیه چهارم و پنجم از رابطه (4) استفاده شده است.

رابطه (4)

 

در حالت خوش­بینی مدیران و وجود انگیزه دستیابی به اهداف سود میزان چسبندگی هزینه عبارت است از . و در صورت عدم وجود انگیزه دستیابی به اهداف سود میزان چسبندگی هزینه    خواهد بود. بنابراین در صورتی فرضیه چهارم مربوطه تایید می شود  که:

 

در حالت بد­بینی مدیران و وجود انگیزه دستیابی به اهداف سود میزان کاهش چسبندگی هزینه عبارت است از . و در صورت عدم وجود انگیزه دستیابی به اهداف سود میزان کاهش چسبندگی هزینه    خواهد بود. بنابراین در صورتی فرضیه چهارم مربوطه تایید می شود  که :

 

و فرضیه پنجم هنگامی تایید خواهد شد که :

 

 

یافته‌های پژوهش

آمار توصیفی

محاسبات آمار توصیفی مربوط به متغیرهای پژوهش شامل میانگین، میانه، انحراف معیار، بیشینه و کمینه است که اطلاعات مرتبط با آنها به طور خلاصه در نگاره (2) نشان داده شده است.

 

نگاره 2: آماره های توصیفی متغیرهای پژوهش

متغیر

واحد سنجش

میانگین

میانه

بیشینه

کمینه

انحراف معیار

فروش

میلیون ریال

1607815

910011

3468500

692780

956875

هزینه های عملیاتی

میلیون ریال

1165180

798364

2681250

545628

875642

سود عملیاتی

میلیون ریال

442635

226682

865676

85356

862347

سود خالص

میلیون ریال

380914

93047

598632

32658

321548

مجموع دارایی ها

میلیون ریال

2284391

767313

5340378

1256432

1685329

ارزش بازار سهام

میلیون ریال

2368221

670247

4569856

1462358

1852364

تعداد کارکنان

نفر

567

402

986

254

435

آمار توصیفی مربوط به متغیرهای مجازی

متغیر

تعداد مشاهدات

صفر

یک

کل

کاهش فروش

912

608

1520

اجتناب از زیان

988

532

1520

اجتناب از کاهش سود

941

579

1520

کاهش پیوسته فروش

1173

347

1520

منبع: یافته­های پژوهش


یافته­های آزمون فرضیه اول و دوم

یافته­های حاصل از آزمون فرضیه اول  و دوم  به شرح زیر ارائه شده است. سه شاخص به عنوان معیار اهداف سود تعریف شده است که براساس هرشاخص رابطه(2) آزمون شده است و نتایج حاصل از آن در نگاره­های (3)، (4) و (5) ارائه شده است.

 

نگاره 3 :  در صورت وجود انگیزه مدیران جهت دستیابی به اهداف سود مبنی بر اجتناب از زیان

متغیر ها

ضرایب

آماره t

معناداری

عرض از مبدا

 

0212/0

97/8

0000/0

اجتناب از زیان

 

0086/0

14/4

0000/0

تغییرات لگاریتم طبیعی درآمد فروش

 

8245/0

02/10

0000/0

تغییرات لگاریتم طبیعی درآمد فروش با اجتناب از زیان

 

0103/0-

02/1-

1235/0

معیار چسبندگی اندرسون و همکاران

 

2216/0-

83/10-

0000/0

معیار چسبندگی اندرسون و همکاران اجتناب از زیان

 

1355/0

19/2

034/0

کاهش متوالی فروش

 

1685/0

89/9

0000/0

کثرت دارایی ها

 

4112/0-

42/16-

0000/0

کثرت کارکنان

 

0713/0-

85/6-

0000/0

آماره F: 27/45

سطح معناداری: 0000/0      دوربین واتسون: 756/1

ضریب تعیین تعدیل شده: 6121/0

منبع: یافنه­های پژوهش

           


 

نگاره 4: در صورت وجود انگیزه مدیران جهت دستیابی به اهداف سود مبنی بر اجتناب کاهش سود

متغیر ها

ضرایب

آماره t

معناداری

عرض از مبدا

 

0221/0

14/10

0000/0

اجتناب از کاهش سود

 

0074/0-

71/3-

0000/0

تغییرات لگاریتم طبیعی درآمد فروش

 

8165/0

75/10

0000/0

تغییرات لگاریتم طبیعی درآمد فروش درصورت اجتناب از کاهش سود

 

0957/0

98/3

0000/0

معیار چسبندگی اندرسون و همکاران

 

2243/0-

62/10-

0000/0

معیار چسبندگی اندرسون و همکاران اجتناب از کاهش سود

 

1433/0

95/2

0000/0

کاهش متوالی فروش

 

1572/0

89/7

0000/0

کثرت دارایی ها

 

3278/0-

86/16-

0000/0

کثرت کارکنان

 

0632/0-

88/6-

0000/0

آماره F: 64/35         سطح معناداری: 0000/0         دوربین واتسون: 956/1         ضریب تعیین تعدیل شده: 6243/0

منبع: یافته­های پژوهش


 

نگاره 5 : در صورت وجود انگیزه مدیران جهت دستیابی به اهداف سود مبنی بر اجتناب از زیان یاکاهش سود

متغیر ها

ضرایب

آماره t

معناداری

عرض از مبدا

 

0213/0

14/9

0000/0

اجتناب از زیان یاکاهش سود

 

0021/0-

71/0-

3687/0

تغییرات لگاریتم طبیعی درآمد فروش

 

8425/0

66/12

0000/0

تغییرات لگاریتم طبیعی درآمد فروش درصورت اجتناب از زیان یاکاهش سود

 

0546/0

32/3

0000/0

معیار چسبندگی اندرسون و همکاران

 

2314/0-

87/10-

0000/0

معیار چسبندگی اندرسون و همکاران و اجتناب از زیان یاکاهش سود

 

1543/0

31/3

0000/0

کاهش متوالی فروش

 

1584/0

24/8

0000/0

کثرت دارایی ها

 

3264/0-

55/16-

0000/0

کثرت کارکنان

 

0659/0-

01/6-

0000/0

آماره F: 46/37       سطح معناداری: 0000/0      دوربین واتسون: 861/1       ضریب تعیین تعدیل شده: 6239/0

منبع: یافته­های پژوهش


با نوجه به نتایج حاصل از آزمون مدل (1) بر اساس سه شاخص مطرح شده برای انگیزه دستیابی به اهداف سود، مشاهده می شود که در جداول (3)، (4) و (5) مقدار ارائه شده    به ترتیب 1355/0 ، 1433/0  و 1543/0 مثبت و معنادار  می­باشد. این نتایج در راستای تایید فرضیه اول مبنی بر " تعدیل آگاهانه منابع به منظور دستیابی به اهداف سود، چسبندگی هزینه را کاهش می­دهد" است. بنابراین با توجه به نتایج حاصله ، فرضیه اول در سطح اطمینان 95 درصد تایید می شود.

همچنین برای آزمون فرضیه دوم، طبق توضیحات بخش (1-5) مجموع     و    مورد توجه قرار گرفت. با توجه به نتایج بدست آمده مشاهده می­شود  طبق نگاره (3)، 1252/0 = 1355/0 + 0103/0-  ،  طبق نگاره (4)، 2390/0= 1433/0+ 0957/0  و طبق نگاره (5) ، 2089/0 = 1543/0 + 0546/0 خواهد بود. همچنین آزمون والد برای بررسی معنادار بودن   مورد استفاده قرار گرفت که نتایج آن در نگاره (6) ارائه شده است. با توجه به نتایج آزمون والد و معنادار بودن  رابطه   در سطح خطای 1 درصد می­توان نتیجه گرفت که درصورت وجود انگیزه برای دستیابی به اهداف سود با کاهش در فروش ، هزینه­ها با شدت بیشتری حذف می­شوند.بنابراین فرضیه دوم در سطح خطای 1 درصد تایید می­شود.


نگاره 6: آزمون والد

آزمون

انگیزه مدیریت

معادله

آماره والد

معناداری

فرضیه دوم

اجتناب از زیان

 

24/19

0000/0

اجتناب از کاهش سود

 

68/17

0000/0

اجتناب از زیان یا کاهش سود

 

55/12

0000/0

منبع: یافته­های پژوهش


یافته­های آزمون فرضیه سوم

نتایج حاصل از آزمون فرضیه سوم در نگاره (7) ارائه شده است. همانطور که مشاهده می­شود مقدار 0795/0=   مثبت و در سطح خطای 10 درصد معنادار است که نشان می­دهد انگیزه مدیران در دوره جاری باعث کاهش چسبندگی هزینه خواهد شد صرفنظر از اینکه انگیزه آنها در دوره جاری با انگیزه آنها در دوره قبل برای دستیابی به اهداف سود مشابه بوده است یا خیر.

همچنین با توجه به اینکه مقدار 0612/0- =   منفی و در سطح خطای 10 درصد معنادار است می­توان استنباط نمود که انگیزه مدیران برای دستیابی به اهداف سود موجب افزایش چسبندگی هزینه­ها در دوره جاری خواهد شد صرفنظر از اینکه مدیران در دوره جاری با انگیزه مشابه دوره قبل مواجه بوده باشند یا خیر.

علاوه براین در مورد انگیزه دستیابی به اهداف سود در دو دوره متوالی، نتایج نشان می­دهد که 0183/0 =   مثبت است اما طبق نگاره (8) ، آماره والد برای آن معنادار نیست. بنابراین با توجه به این نتایج فرضیه سوم در سطح خطای 5 درصد رد می­شود.

 

 

نگاره 7: در صورت وجود انگیزه مدیران جهت دستیابی به اهداف سود مبنی بر اجتناب از زیان یاکاهش سود

 

ضرایب

متغیرها

ضرایب

آماره   t

معناداری

عرض از مبدا

 

-

023/0

74/6

000/0

 

اجتناب از زیان یا اجتناب از کاهش سود

0031/0-

95/2

000/

 

اجتناب از زیان یا اجتناب از کاهش سود دوره قبل

0072/0

85/4

000/0

اثر مستقیم

 

-

8327/0

32/10

000/0

 

اجتناب از زیان یا اجتناب از کاهش سود

0796/0

58/4

000/0

 

اجتناب از زیان یا اجتناب از کاهش سود دوره قبل

0518/0

15/1

235/0

معیار چسبندگی

 

معیار چسبندگی اندرسون و همکاران

2345/0-

76/6-

000/0

 

اجتناب از زیان یا اجتناب از کاهش سود

0795/0

86/1

075/0

 

اجتناب از زیان یا اجتناب از کاهش سود دوره قبل

0612/0-

65/1-

094/0

متغیرهای کنترلی

 

کاهش متوالی فروش

56/14

74/9

000/0

 

کثرت دارایی ها

3157/0-

58/15-

000/0

 

کثرت کارکنان

0003/0

52/0-

365/0

آماره  F: 32/44         سطح معناداری: 0000/0             دوربین واتسون: 984/1       ضریب تعیین تعدیل شده: 6523/0

منبع: یافته­های پژوهش


 

نگاره 8 : آزمون والد

آزمون

انگیزه مدیریت

معادله

آماره والد

معناداری

فرضیه سوم

اجتناب از زیان یا کاهش سود

 

55/1

1732/0

منبع: یافته­های پژوهش


یافته­های آزمون فرضیه چهارم و پنجم

نتایج حاصل از آزمون فرضیه چهارم و پنجم مبنی بر رابطه میان انگیزه دستیابی به اهداف سود و  میزان چسبندگی هزینه در شرایط خوش­بینی و بد بینی مدیران، در نگاره (9) ارائه شده است. در حالت خوش­بینی، مقدار چسبندگی هزینه در صورت وجود انگیزه دستیابی به اهداف سود عبارت است از:  یا 0605/0- = (031/0+6756/0)-(1227/0+5234/0) ، در مقابل در صورت عدم وجود انگیزه دستیابی به اهداف سود مقدار چسبندگی هزینه عبارت است از 1522/0- = 6756/0-5234/0 = 1β  - 3β که تفاوت آنها در حالت خوش­بینی 0917/0 =( 1522/0-) – 0605/0- خواهد بود و با توجه به آزمون والد در نگاره (10) که در سطح خطای 1 درصد معنادار است می­توان استنباط نمود که فرضیه چهارم در حالت خوش­بینی مدیران تایید می­شود.

در حالت بدبینی، مقدار چسبندگی هزینه در صورت وجود انگیزه دستیابی به اهداف سود عبارت است از:  یا 4587/0 = (0546/0-3468/0)-(1578/0+5931/0) ، در مقابل در صورت عدم وجود انگیزه دستیابی به اهداف سود مقدار چسبندگی هزینه عبارت است از 2463/0 = 3468/0-5931/0 = 2β  - 4β که تفاوت آنها در حالت بد ­بینی 2124/0 = 2463/0 – 4587/0 خواهد بود و با توجه به آزمون والد در نگاره (10) که در سطح خطای 1 درصد معنادار است می­توان استنباط نمود که فرضیه چهارم در حالت بدبینی مدیران نیز تایید می­شود.

همچنین برای آزمون فرضیه پنجم مبنی بر بیشتر بودن اثر انگیزه دستیابی به اهداف سود بر چسبندگی هزینه عبارت زیر را برآورد گردید :

 

همانطور که در نگاره (11) مشاهده می­شود آماره والد برای عبارت فوق معنادار نیست به عبارتی دیگر اثر انگیزه دستیابی به اهداف سود بر چسبندگی هزینه در صورت بدبینی مدیران بیشتر از شرایط خوش­بینی آنها نیست. بنابراین می­توان دریافت که فرضیه پنجم در سطح خطای 5 درصد رد می­شود.


 

نگاره 9 : رابطه میان انگیزه دستیابی به اهداف سود و  میزان چسبندگی هزینه در شرایط خوش­بینی و بد بینی مدیران

ضرایب

متغیرها

ضرایب

آماره t

سطح معناداری

 

عرض از مبدا

0311/0

65/7

000/0

 

  اجتناب از زیان یا کاهش سود

0083/0

37/1

1487/0

   

6756/0

25/9

000/0

   

3468/0

17/13

000/0

   

5234/0

43/15

000/0

   

5931/0

27/14

000/0

   

031/0

63/0

3235/0

   

0546/0-

82/0-

2856/0

   

1227/0

27/3

000/0

   

1578/0

76/4

000/0

آماره F: 33/28       سطح معناداری: 0000/0         دوربین واتسون: 905/1        ضریب تعیین تعدیل شده: 6342/0

منبع: یافته­های پژوهش


 

نگاره 10 : آزمون والد

آزمون

انگیزه مدیریت

معادله

آماره والد

معناداری

فرضیه چهارم

خوش بینی و اجتناب از زیان یا کاهش سود

 

 

35/16

0000/0

فرضیه چهارم

بد بینی و اجتناب از زیان یا کاهش سود

 

 

44/18

0000/0

فرضیه پنجم

اجتناب از زیان یا کاهش سود

 

 

 

 

83/1

1542/0

منبع: یافته­های پژوهش


نتیجه‌گیری

نتایج این پژوهش را می توان در قالب انگیزه های مدیریت برای دستیابی به اهداف سود تفسیر کرد.و اینکه چگونه انتخاب­های اختیاری برخاسته از انگیزه­های مدیران بر رفتار نامتقارن هزینه­ها اثرگذار است. یافته­های حاصل از آزمون فرضیه اول نشان داد که بر اساس سه شاخص مطرح شده برای انگیزه دستیابی به اهداف سود ، تعدیل آگاهانه منابع به منظور دستیابی به اهداف سود، چسبندگی هزینه را کاهش می­دهد بنابراین فرضیه اول همچنان که پیش بینی شده بود، تایید گردید.

در ارتباط با آزمون فرضیه دوم، نتایج به دست آمده نشان داد که درصورت وجود انگیزه برای دستیابی به اهداف سود با کاهش در فروش ، هزینه­ها با شدت بیشتری حذف می­شوند و این نتیجه همسو با فرضیه دوم و به عبارتی دیگر تایید آن بود.

در آزمون فرضیه سوم، نشان داده شده که اگرچه وجود انگیزه مدیران در دوره جاری برای دستیابی به اهداف سود موجب کاهش چسبندگی هزینه می­شود و از طرفی وجود همین انگیزه در دوره قبلی به افزایش چسبندگی هزینه در دوره جاری منجر می­شود اما در مجموع وجود انگیزه دستیابی به اهداف سود در دوره­های متوالی موجب کاهش چسبندگی هزینه نخواهد شد و نتایج به دست آمده به رد فرضیه سوم انجامید.

نتایج حاصل از آزمون فرضیه چهارم و پنجم مبنی بر رابطه میان انگیزه دستیابی به اهداف سود و  میزان چسبندگی هزینه در شرایط خوش­بینی و بد بینی مدیران، حاکی از این بود که در صورت خوش­بینی(بدبینی)[13] مدیران ، انگیزه دستیابی به اهداف سود میزان چسبندگی هزینه را افزایش(کاهش) می­دهد. یا به عبارتی دیگر فرضیه چهارم تایید شد.

از سوی دیگر نتایج آزمون فرضیه پنجم نشان داد که اثر انگیزه دستیابی به اهداف سود بر میزان چسبندگی هزینه در حالت بدبینی مدیران نسبت به حالت خوش­بینی آنها قوی­تر نیست و فرضیه پنجم مورد تایید قرار نگرفت.

به طور کلی نتایج آزمون فرضیه­های پژوهش نشان می­دهد که هر گونه تلاش برای پی بردن به منابع چسبندگی هزینه را باید در پرتو انگیزه های مدیران در تعدیل منابع جستجو نمود. بنابراین این می­تواند منجر به پژوهش­های بیشتر در زمینه تاثیر انگیزه­های مدیران بر تصمیمات آنها و در نهایت چگونگی ساختار هزینه شرکت­ها گردد. نتایج این پژوهش با نتایج     مبنی بر تعدیل عمدی منابع  برای  تغییر در چسبندگی هزینه ها ، به منظور دستیابی به اهداف سود سازگار است.



[1] Targets Earnings

[2] Unutilized

[3] Remove

[4] Self-Interested Managers

[5] Slack Resource

[6] Empire-Building

[7] Cost Asymmetry

[8] Agency

[9] optimistic (pessimistic)

[10] stronger

[11] Slope

[12] More Aggressively

[13] optimistic (pessimistic)

1-     حقیقت حمید، مرتضوی سیدمرتضی (1393). بررسی تاثیر رفتار هزینه­های عملیاتی بر سودآوری آینده. مجله دانش حسابداری، سال پنجم، ش18، صص 7 - 24.
2-     خدادادی ولی، نیکوکار جواد، حاجی­زاده سعید.(1394). بررسی تأثیر رفتار چسبندگی هزینه و محافظه کاری مشروط برتجزیه و تحلیل هزینه، حجم فعالیت و سود در شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران. مجله پیشرفت­های حسابداری، شماره اول، صص 49 – 76.
3-     سپاسی سحر، فتحی زهرا، شیبه سکینه.(1393). آزمون تجربی چسبندگی هزینه­ها : شواهدی از بورس اوراق بهادار تهران. پژوهش­های تجربی حسابداری، سال سوم، شماره 12 ، صص163-177.
4-     سجادی سیدحسین، حاجی زاده سعید، نیک کار جواد.(1393). تاثیر چسبندگی بر تقارن زمانی سود با تاکید بر ارتباط میان چسبندگی هزینه و محافظه کاری شرطی. دانش حسابداری ، شماره 16، صص81 -99.
5-     قائمی محمد حسین، نعمت الهی معصومه.(1385). بررسی رفتار هزینه توزیع و فروش و عمومی و اداری و بهای تمام شده کالای فروش رفته در شرکت های تولیدی پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران. مطالعات حسابداری ، شماره 16 ، صص71 -89.
6-     قائمی محمد حسین، نعمت الهی معصومه (1385). رفتار و ساختار هزینه های عملیاتی و هزینه های مالی در شرکت های تولیدی پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران. دانش حسابرسی،شماره22، صص 16 -29.
7-     کردستانی غلامرضا، مرتضوی سید مرتضی.(1391). بررسی تاثیر تصمیمات سنجیده مدیران بر چسبندگی هزینه­ها. بررسی­های حسابداری و حسابرسی،شماره 67، صص90-73.
8-     نمازی محمد، دوانی پور ایرج. (1389). بررسی تجربی رفتار چسبندگی هزینه ها در بورس اوراق بهادار تهران. بررسی­های حسابداری و حسابرسی،شماره 62، صص 85-102.
9-     Banker, R.,and S. Fang. (2013). Loan Financing and Real Cost Management.Availableat www.ssrn.com.
10-Abel, A., and J. Eberly.(1994). A Unified Model of Investment Under Uncertainty. American Economic Review,Vol 84,Pp. 1369–84.
11-Anderson, M.; R. Banker; and S. Janakiraman. (2003). Are Selling, General, and Administrative Costs ‘Sticky’?. Journal of Accounting Research ,Vol 41 , Pp. 47–63.
12-Burgstahler, D., and I. Dichev. (1997) .Earnings Management to Avoid Earnings Decreases and Losses. Journal of Accounting and Economics Vol 24, Pp. 99–136.
13-Chen, C. L.; H. LU; and T. Sougiannis. (2012). The Agency Problem, Corporate Governance, and the Asymmetrical Behavior of Selling, General, and Administrative Costs. Contemporary Accounting Research Vol 29, Pp. 252–82.
14-Chen, C., Gores, T. and Nasev, J. (2013). Managerial Overconfidence and Cost Stickiness. http://ssrn.com/abstract=2208622.
15-Cohen, D. A.; A. DEY; and T. Z. Lys. (2008). Real and Accrual-Based Earnings Management in the Pre- and Post-Sarbanes-Oxley Periods. The Accounting Review Vol 83, Pp. 757–87.
 
16-Cook, Douglas O., Robert Kieschnick,  Rabih Moussawi. (2016). The Effects of Sticky Costs on Stock Returns, Bond Returns, and Corporate Finances.Working Paper in SSRN.
17-Graham, J. R.; C. R. Harvey; and S. Rajgopal.(2005). The Economic Implications of Corporate Financial Reporting. Journal of Accounting & Economics Vol 40, Pp. 3–73.
18-Kama. I and  Weiss.D .(2013).  Do Earnings Targets and Managerial Incentives Affect Sticky Costs? ”, Journal of Accounting Research, Vol. 51 No. 1. Pp.85-117.
19-Keung, E.; Z. LIN; and M. Shia.(2010). Does the Stock Market See a Zero or Small Positive Earnings Surprise as a Red Flag?. Journal of Accounting Research Vol 48, Pp. 91–121.
20-Rees, L., and K. Sivaramakrishnan. (2007). The Effect of Meeting or Beating Revenue Forecasts on the Association Between Quarterly Returns and Earnings Forecast Errors. Contemporary Accounting Research Vol 24, Pp. 259–90.
21-Roychowdhury, S. (2006). Earnings Management Through Real Activities Manipulation. Journal of Accounting and Economics Vol 42, Pp. 335–70.
22-Subramaniam ,Chandra and Watson,Marcia Weidenmier. (2016). Additional Evidence on the Sticky Behavior of Costs, Advances in Management Accounting, Volume 26, Pp. 275_305.
23-                      Weiss, D. (2010). Cost Behavior and Analysts’ Earnings Forecasts. The Accounting Review Vol 85, Pp. 1441–71.