شناسایی عوامل مؤثر بر سود تقسیمی با به‌کارگیری مدل لاجیت

نویسندگان

1 استادیار گروه حسابداری دانشگاه اصفهان

2 کارشناس ارشد مدیریت مالی دانشگاه اصفهان

چکیده

این پژوهش به دنبال تعیین معیارها و شاخص‌هایی است که توانایی شرکت در پرداخت سود تقسیمی را می‌سنجد. پس از بررسی منابع نظری موضوع تعدادی از عوامل که بر سود تقسیمی اثر گذارند، مشخص شدند. بر آن اساس، پنج فرضیه در نظر گرفته شد. برای بررسی این فرضیه‌ها، ابتدا متغیرهای مورد نظر تعیین و سپس اطلاعات لازم برای نمونه شامل 141 شرکت عضو بورس، طی یک دوره هشت ساله از سال 1387-1380 گردآوری گردید. برای تخمین مدل پژوهش از روش رگرسیون لاجیت استفاده شد. پس از چهار مرحله پالایش، یک مدل بهینه به دست آمد. در هر مرحله، علاوه بر اینکه بهبود مدل آزمون شد، نوع داده‌ها نیز بررسی گردید. مدل نهایی حاصل که به صورت لاجیت با رویکرد پانل و با اثر ثابت تخمین زده شد، نشان داد از بین عوامل مورد نظر، نا اطمینانی به جریان نقد، مرحله عمر شرکت، فرصت‌های سرمایه گذاری و سودآوری شرکت بر پرداخت سود تقسیمی اثر گذار هستند. پس از تخمین مدل، با محاسبه اثر حاشیه ای، مشخص شد مرحله عمر شرکت و سودآوری شرکت بیشترین تأثیر را در بین عوامل دارند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Identification Effective Factors on Dividend by Logit Model

نویسندگان [English]

  • N Izadinia 1
  • N Alinaghian 2
1 Assistant professor,University of Isfahan
2 M.A in Financial Management,University of Isfahan
چکیده [English]

  In this paper, we try to find factors that determine the ability of companies to pay dividend. After searching in literature review, we determined some factors, then, we defined five hypotheses. Therefore, we built variables and collected data from 141 companies listed in Tehran stock Exchange over a period of eight years (1380-1387). Given the purpose of this study to determine the factors affecting the dividend payment Logit model was used. The final model was estimated by Logit panel with fixed effects, showed that among the factors considered, uncertainty of cash flows, company’s life cycle, investment opportunities and company’s profitability having impact on the dividend payments. The marginal effect showed that company’s life cycle and company’s profitability are two factors with the most significant effect.   

کلیدواژه‌ها [English]

  • Dividend
  • Retained Equity to Total Equity
  • Stock Return Volatility
  • Return On Asset
  • Panel Data
  • Logit Model

اصل مقاله

 

سود تقسیمی از موضوعهایی است که از دیرباز مورد توجه پژوهشگران مالی قرار داشته است و هنوز نیز به عنوان یکی از مسائل بحث انگیز در حوزه مدیریت مالی باقی مانده است.

تقسیم سود شرکت‌ها همچنان برای محققان مالی، پیچیده و معماگونه است و از دو جنبه بسیار مهم قابل بحث است. از یک طرف، عاملی اثرگذار بر سرمایه گذاری‌های پیش روی شرکت‌هاست. تقسیم سود موجب کاهش منابع داخلی و افزایش نیاز به منابع مالی خارجی می‌شود. از طرف دیگر، بسیاری از سهامداران شرکت، خواهان تقسیم سود نقدی هستند. از این رو، مدیران با هدف حداکثر کردن ثروت سهامداران همواره باید بین علایق مختلف آنان و فرصت‌های سودآور سرمایه گذاری تعادل برقرار کنند. بنابراین، تصمیمات تقسیم سود که از سوی مدیران شرکت‌ها اتخاذ می‌شود، بسیار حساس و دارای اهمیت است ]13[.

شناسایی عوامل مؤثر بر سود تقسیمی، موضوع پژوهش بسیاری از پژوهشگران بوده است. نتایج آن‌ها بیانگر اهمیت سود تقسیمی در سرنوشت شرکت است. از طرفی، هنوز زوایای ناشناخته بی شماری در این زمینه وجود دارد که پژوهش در این زمینه را ضروری می‌سازد. پژوهش‌های قبلی بیانگر آن است که نا‌اطمینانی به جریان نقد، مرحله عمر شرکت، فرصت‌های سرمایه گذاری و سودآوری شرکت بر سود تقسیمی اثر گذارند. هدف اصلی این پژوهش نیز بررسی رابطه این عوامل با سود تقسیمی شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران است.

 

 

2-مبانی نظری پژوهش

تصمیم گیری در مورد پرداخت سود تقسیمی، یکی از تصمیمات مهمی است که شرکت با آن مواجه است. سیاست شرکت در زمینه سود تقسیمی، از عواملی است که بر ارزش شرکت مؤثر است [30]. سود تقسیمی به داشتن خاصیت چسبندگی معروف است؛ شرکت‌هایی که سود تقسیمی خود را کاهش می‌دهند، معمولاً با کاهش شدید در ارزش خود مواجه می‌شوند. بنابراین، مدیران تمایل دارند از پرداخت سود بالا اجتناب کنند؛ مگر اینکه نسبت به توانایی شان در حفظ سطوح بالای سود تقسیمی اطمینان داشته باشند [20]. مطالعات نظرسنجی لینتر (1956) و براو و همکاران (2005)، نیز مشخص کرد که مدیران پایداری در تحصیل سود را یکی از مهمترین عوامل در تصمیم‌های سود تقسیمی می‌دانند [28]. در واقع، اساس و پایه پرداخت سود تقسیمی، کسب سود به طور منظم است. شرکتی که نتواند به طور منظم سود کسب کند؛ به طور حتم، نمی تواند سیاست تقسیم سود منظمی داشته باشد [18].

همچنین، پرداخت سود نقدی منوط به داشتن وجه نقد کافی است. عدم تناسب نقدینگی و سود تقسیمی به معنی چالش آفرینی شرکت است. در واقع، شرکت‌ها زمانی سود نقدی توزیع می‌کنند که جریان نقد کافی برای توزیع سود را داشته باشند [23].

از طرفی، پرداخت سود نقدی موجب خروج منابع در اختیار شرکت خواهد شد. در صورتی که تنها خواست سهامداران مورد توجه قرار گیرد و سود تقسیمی بالایی پرداخت شود، ممکن است شرکت نتواند از فرصت‌هایی که در پیش رو دارد، استفاده کند. در حقیقت، بنگاه‌هایی که با فرصت‌های سرمایه گذاری بسیاری روبه‌رو هستند، به وجه نقد بیشتری نیاز دارند. بنابراین، ممکن است سود تقسیمی پایینی بپردازند [25]. 

سود تقسیمی انتظارات مدیران را درباره سود‌های آتی شرکت نشان می‌دهد. مدیران افراد داخلی شرکت هستند که اطلاعات خاصی را درباره انتظارات شان از درآمدهای آتی شرکت به سرمایه گذاران نشان می‌دهند. این موضوع توسط نظریه علامت دهی عنوان می‌شود [17]. از سودآوری شرکت به عنوان معیاری برای سنجش تداوم فعالیت و پیش بینی فعالیت‌های آتی واحد تجاری استفاده می‌شود [1].

اگر از طرف سهامداران به سود تقسیمی نگاه شود، آن‌ها علاوه بر اینکه آن را دریافتی نقدی می‌دانند، از آن به عنوان ابزاری برای کنترل مدیریت استفاده می‌کنند. جدا بودن مدیریت از مالکیت در شرکت‌های سهامی باعث تضاد منافع میان مدیران و سهامداران می‌شود. این بحث موضوع نظریه نمایندگی است. در واقع، سود تقسیمی راه حل بالقوه تضاد نمایندگی است [19]. پرداخت سود تقسیمی مدیران را به تأمین مالی خارجی و حضور در بازار‌های مالی مجبور می‌کند. استفاده از منابع خارجی باعث می‌شود که مدیر از طرف متخصصان حرفه ای مانند بانک‌ها و واسطه‌های مالی تحت نظارت و کنترل باشد. با تشخیص ارزش نظارت تأمین مالی خارجی، ذی نفعان ممکن است روی پرداخت سود پافشاری کنند [24].

مسأله‌ای که به ذهن خطور می‌کند، این است که آیا ساختار سرمایه شرکت می‌تواند روی پرداخت سود تقسیمی اثر بگذارد؟ یکی از معروفترین نظریه‌ها در زمینه سیاست تقسیم سود و ساختار سرمایه، نظریه میلر و مودیلیانی (1961) است که بیان می‌کند در بازار سرمایه کامل سیاست سود تقسیمی مرتبط با موقعیت شرکت نیست [27]. اما دی آنجلو و دی آنجلو (2006) استدلال می‌کنند که تحلیل میلر و مودیلیانی نواقصی دارد [21]. سپس دی آنجلو و همکاران (2006) تئوری چرخه عمر را مطرح می‌کنند که عناصر نظریه نمایندگی را با مباحث مربوط به فرصت‌های سرمایه گذاری که توسط فاما و فرنچ (2001) و گرولن و همکاران (2001) مطرح شد، ترکیب می‌کند و بیان می‌کند که  شرکت‌ها بسته به مرحله عمری که در آن قرار دارند، سیاست تقسیم خود را تغییر می‌دهند [22]. اساساً شرکت‌ها در سال‌های اولیه عمرشان سود تقسیمی کمی می‌پردازند و شرکت‌هایی که دوران بلوغ را سپری می‌کنند، سود می‌پردازند [23].

با توجه به آنچه ذکر شد، می‌توان بیان کرد؛ سودآوری شرکت، تغییرات در پرداخت سود تقسیمی، نقدینگی شرکت، هزینه‌های نمایندگی، فرصت‌های رشد و چرخه عمر شرکت ممکن است، جزو عوامل اثر گذار بر سیاست تقسیم سود باشد. بنابراین، پرسش اساسی که این پژوهش به دنبال پاسخ به آن بود، این بود که آیا عوامل مذکور بر پرداخت سود تقسیمی اثر گذار است و این تأثیر به چه میزان است.؟

 

3- پیشینه پژوهش

مساله تقسیم سود یکی از مباحثی است که همواره مورد توجه پژوهشگران بوده و پژوهش‌های متعددی در این زمینه در داخل و خارج از کشور صورت گرفته است. در نگاره 1و2 خلاصه‌ای از این پژوهش‌ها ارائه شده است.

 

 

 

 

 

 


 

نگاره 1- پیشینه مطالعات خارجی مرتبط با موضوع پژوهش

پژوهشگر

سال

عوامل مورد بررسی

روش آماری

نتایج حاصل

دنیس و آسوبو [23]

2008

اندازه، دوره عمر، سودآوری، فرصت‌های سرمایه گذاری، تضاد نمایندگی

لاجیت

اندازه، دوره عمر، سودآوری، تضاد نمایندگی و فرصت‌های رشد بر سود تقسیمی مؤثر است.

چای و سو [20]

2009

اندازه، چرخه عمر، سودآوری، فرصت‌های سرمایه گذاری، نا اطمینانی به جریان نقد، تضاد نمایندگی

لاجیت

نا اطمینانی به جریان نقد، چرخه عمر، فرصت‌های سرمایه گذاری و تضاد نمایندگی بر سود تقسیمی مؤثر است.

آنیل و کاپور [16]

2008

جریان‌های نقد، سودآوری، مالیات، رشد فروش و نسبت ارزش دفتری به ارزش بازار

رگرسیونOLS

سود و جریان‌های نقد با نسبت پرداخت سود رابطه مثبت و فرصت‌های رشد رابطه منفی دارد.

ترانگ و هینی [29]

2007

تضاد نمایندگی و حاکمیت شرکتی، فرصت‌های سرمایه گذاری و سودآوری

لاجیت

سود آوری بالا و فرصت‌های محدود سرمایه گذاری و سهامداران درونی عامل مثبت در سود تقسیمی است.

دی آنجلو و همکاران]22[

2006

دوره عمر، سودآوری، فرصت‌های سرمایه گذاری

لاجیت

دوره عمر، سودآوری وفرصت‌های سرمایه گذاری عامل مؤثر در سود تقسیمی است.

آمیدو و آبور [15]

2006

سودآوری، جریان‌های نقد، مالیات، درصد سهامداران عمده و نوسانهای سود

رگرسیونols

سودآوری، جریان‌های نقد و فرصت‌های رشد عوامل مؤثر بر سود تقسیمی است.

براو و همکاران [18]

2005

پایداری در کسب سود، فرصت‌های سرمایه گذاری، هزینه تأمین منابع مالی خارجی، تغییر دید سهامداران، ریسک

نظرسنجی

پایدرای در کسب سود و ارائه اطلاعات به سهامداران عوامل مؤثر بر سود تقسیمی است .

 

 

نگاره 2- پیشینه مطالعات داخلی مرتبط با موضوع پژوهش

 

پژوهشگر

سال

عوامل مورد بررسی

روش آماری

نتایج حاصل

 

شاه نظریان [7]

1385

تغییرات سود تقسیمی، جریان نقد عملیاتی-اندازه شرکت

رگرسیونols

جریان نقد عملیاتی،اندازه عوامل مؤثر بر سود تقسیمی است.

 

جهانخانی و قربانی [6]

1385

رشد درآمد، رشد سود شرکت، نسبت اهرمی، لگاریتم تعداد دفعات معامله، لگاریتم حجم فروش، لگاریتم ارزش دفتری حقوق صاحبان سهام

رگرسیونols

بازده سود نقدی، رشد سود، نسبت اهرمی و لگاریتم حقوق صاحبان سهام عامل مؤثر در سود تقسیمی است.

 

گرمرودی لطف‌آبادی [11]

1384

دارایی‌های وثیقه‌ای- جریان نقد آزاد- تعداد سهامداران

رگرسیونols

جریان نقد آزاد، تعداد سهامداران عوامل مؤثر بر سود تقسیمی است. 

 

 

ادامه نگاره 2- پیشینه مطالعات داخلی مرتبط با موضوع پژوهش

پژوهشگر

سال

عوامل مورد بررسی

روش آماری

نتایج حاصل

علیزاده  [9]

1380

جریان‌های نقدی و وجوه نقد حاصل از عملیات

رگرسیونols

جریان‌های نقدی حاصل از عملیات عامل مؤثر در سود تقسیمی است.

کردستانی، نصیری و رحیم‌پور]10[

1389

بررسی فرضیه پیام دهی سود نقدی از طریق بررسی عملکرد عملیاتی شرکت بعد از اعلان سود نقدی

رگرسیون ols

کاهش سود نقدی، اطلاعات مهمی درباره کاهش سودهای آتی شرکت است، ولی افزایش سود نقدی از افزایش سودهای آتی خبر نمی‌دهد.

بهرام فر و مهرانی]3[

1383

سود هر سهم، سود تقسیمی و سرمایه‌گذاری

رگرسیون ols

در بررسی شرکتی رابطه سود تقسیمی، سود هر سهم و سود پیش بینی شده تأیید گردید و در داده‌های ترکیبی نیز رابطه سود، سود تقسیمی و سرمایه‌گذاری تایید شد.

اعتمادی و چالاکی]2[

1384

رابطه بین عملکرد  و تقسیم سود نقدی

رگرسیون ols

بین عملکرد و تقسیم سود نقدی در کلیه شرکت‌های مورد مطالعه، بدون توجه به صنعتی که به آن تعلق دارند، رابطه معنی‌دار وجود دارد.

جهانخانی و قربانی]5[

1384

رشد سود، بازده نقدی، اندازه، فرصت‌های سرمایه گذاری، ساختار مالی، ریسک و اهرم مالی شرکت و سود تقسیمی نقدی

رگرسیون ols

انتظار می‌رود تا اگر شرکتی از رشد سود بالایی (پایینی) برخوردار باشد، بازده نقدی آن نیز بالا (پایین) باشد. اندازه، فرصت‌های سرمایه گذاری، ساختار مالی، ریسک و اهرم مالی شرکت از دیگر مواردی هستند که در توضیح سیاست تقسیم سود شرکت‌های بورس، ایفای نقش می‌کنند.

پورحیدری و خاکساری]4[

1387

وضعیت نقدینگی، ثبات سودآوری شرکت، درجه اهرم مالی و وجود فرصت‌های سرمایه گذاری سودآور

رگرسیون ols

نتایج آزمون فرضیات نشان داد که مهمترین عامل تعیین کننده خط مشی تقسیم سود در شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران وضعیت نقدینگی شرکت است. همچنین یافته‌های این تحقیق نشان داد که ثبات سودآوری شرکت و درجه اهرم مالی در تعیین خط مشی تقسیم سود نقشی ندارد. این مطالعه همچنین نشان داد که بین وجود فرصت‌های سرمایه گذاری سودآور و درصد توزیع سود ارتباط مثبت و معنادار وجود دارد.

هاشمی و رسائیان]13[

1388

اختلاف قیمت پیشنهادی خرید و فروش سهام، معیارهای حاکمیت شرکتی، اندازه شرکت، سودآوری و فرصت‌های رشد به عنوان متغیرهای مستقل و سیاست تقسیم سود به عنوان متغیر وابسته

رگرسیون ols

نتایج تحقیق بیانگر آن است که بین اختلاف قیمت پیشنهادی خرید و فروش سهام، کیفیت حاکمیت شرکتی، اندازه شرکت و فرصت‌های رشد و سیاست تقسیم سود شرکت‌های بورس اوراق بهادار تهران در سطح اطمینان 95 درصد، رابطه معنی‌داری وجود ندارد. سودآوری با سیاست تقسیم سود شرکت‌ها رابطه مثبت و معنی‌داری دارد.

 
               

 

 

 

 

 

 


4- روش پژوهش

هدف از پژوهش حاضر، شناسایی عوامل اثر گذار بر پرداخت سود تقسیمی است. بنابراین، متغیر وابسته موهومی بوده ، دو حالت پرداخت و عدم پرداخت دارد. مدل‌هایی که این گونه متغیرها در آن‌ها لحاظ شده باشد، مدل‌های انتخاب گسسته نامیده می‌شوند که اساساً غیر خطی هستند [12]. یکی از پرکاربردترین آن‌ها مدل لاجیت است. این مدل برای حالاتی مناسب است که هدف آن‌ها پیش بینی وقوع یا عدم وقوع یک متغیر بر حسب متغیرهای دیگر است [14]. رویکرد این نوع مدل در تحلیل‌ها، این است که باید به یک مدل نهایی – شامل متغیرهایی که همه معنی دار هستند- دست یافت. بنابراین، از مدل رگرسیون گام به گام[1] استفاده می‌شود. در هر مرحله متغیری که معنی دار نیست، از مدل حذف می‌شود و در صورتی که مدل با حذف متغیر نسبت به حالت پیشین خود بهبود یافته باشد، مدل حاصله تأیید شده ، مبنای مرحله بعد قرار می‌گیرد. این فرآیند تا زمانی که یک مدل بهینه حاصل شود، ادامه خواهد داشت. 

از طرف دیگر، با توجه به نوع ترکیب داده‌ها که شامل داده‌های شرکت‌های مختلف در طی هشت سال است، در ابتدا آزمون F لیمر به منظور تشخیص شیوه ساخت مدل از بین دو راهکار ترکیبی وتابلوئی استفاده می‌شود. در صورت تعیین نوع داده‌های تابلویی، لازم است آزمون ‌هاسمن برای انتخاب از بین دو روش اثر ثابت و اثر تصادفی به کار گرفته شود. بر این اساس، در هر مرحله، پیش از تخمین مدل، با استفاده از آزمون‌های مذکور، نوع داده‌ها مشخص می‌شود و سپس بر اساس نتایج حاصل، نوع مدل مورد استفاده برای تخمین مشخص می‌شود و مدل مورد نظر تخمین زده می‌شود. پیش از ساخت مدل آزمون همبستگی میان متغیرهای مستقل، صورت گرفت. نتایج نشان داد همبستگی معناداری میان آن‌ها دیده نشد. بنابراین، نیازی به تغییر یا حذف متغیرها تا این مرحله دیده نمی‌شود.

 

4-1: جامعه آماری

جامعه آماری پژوهش شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران است و قلمرو زمانی پژوهش سال‌های 1380 تا 1387 است.

 

4-2: روش نمونه‌گیری و حجم نمونه

در پژوهش حاضر، شرکت‌هایی که شرایط زیر را دارا بودند، به عنوان نمونه آماری انتخاب شدند و مابقی حذف شدند:  

1- شرکت تا قبل از سال 1379 به عضویت بورس درآمده باشد.

2- شرکت مورد نظر جزو شرکت‌های سرمایه گذاری، بانک‌ها و لیزینگ‌ها و سایر شرکت‌های ارائه دهنده خدمات مالی نباشد؛

3- سال مالی شرکت منتهی به 29 اسفند باشد؛

4- در خلال سال مالی، تاریخ پایان سال مالی شرکت تغییر نکند؛

با توجه به شرایط بالا، 141 شرکت از جامعه آماری به عنوان نمونه انتخاب شدند.

 

4-3: فرضیه‌های پژوهش

بر اساس اهدافی که پژوهش به دنبال آن است، تعدادی فرضیه به شرح زیر صورت بندی می شود:

1-نا اطمینانی به جریان‌های نقدی بر پرداخت سود تقسیمی اثر دارد.

2-مرحله عمر شرکت بر پرداخت سود تقسیمی اثر دارد.

3-وجود تضاد نمایندگی بر پرداخت سود تقسیمی اثر دارد. 

4-فرصت‌های سرمایه گذاری پیش روی شرکت بر پرداخت سود تقسیمی شرکت اثر دارد.

5-سودآوری شرکت بر پرداخت سود تقسیمی اثر دارد.

 

4-4: اندازه‌گیری متغیرهای تحقیق و مدل آزمون فرضیه‌ها

متغیر وابسته

این پژوهش از متغیر سود تقسیمی به سود هر سهم (dv) به عنوان متغیر وابسته استفاده می‌کند. از این متغیر برای تعیین پرداخت یا عدم پرداخت سود تقسیمی استفاده می‌شود که به صورت زیر محاسبه می‌گردد:

(1)

 

DPS= سود تقسیمی هر سهم

 EPS= سود هر سهم

 

متغیرهای مستقل

عدم اطمینان به جریان‌های نقد: متغیر مورد نظر به صورت اختصار srvol[2] نام می‌گیرد. این متغیر از طریق انحراف استاندارد بازده‌های ماهانه سهام شرکت طی دو سال مالی که شامل سال مالی اخیر نیز می‌شود، به دست می‌آید.

سرمایه کسب شده به کل سرمایه: این متغیر نماینده منطقی برای مرحله عمر شرکت است، زیرا به وسیله آن میزانی را که مؤسسه می‌تواند تأمین مالی داخلی[3] داشته باشد، یا قابل اعتماد برای تأمین مالی از خارج باشد ، مشخص می‌کند [22]. طریقه محاسبه متغیر به صورت زیر است:

(2)

 

RE (سرمایه تحصیل شده) = مجموع سود انباشته و اندوخته‌ها

TE = کل حقوق صاحبان سهام

تضاد نمایندگی: سهامداران عمده شرکت‌ها با تعیین جهت‌گیری‌های هیات مدیره در مورد سیاست‌های پرداخت به سهامداران، بر میزان دسترسی مدیران به نقدینگی ارزان قیمت تأثیر می‌گذارند و آنان را به بهره گیری از سایر منابع تأمین مالی نظیر دریافت وام ترغیب می‌کنند. متغیر مورد نظر به صورت زیر محاسبه می‌شود:  

(3)

100 ×

مجموع سهام سهامداران عمده

OWN=

کل سهام شرکت

 

فرصت‌های سرمایه گذاری

برای بررسی فرصت‌های سرمایه گذاری از دو متغیر مستقل استفاده می‌شود. متغیر اول بر اساس روش گاور و گاور [26] به صورت زیر محاسبه می‌شود:

 

BVA = ارزش دفتری دارایی‌ها

BVE = ارزش دفتری سرمایه

MVE = ارزش بازار سرمایه

متغیر دوم درصد تغییر در کل دارایی‌ها در طی یک سال است:

(4)

 

At = دارایی شرکت در سال t

At-1 = دارایی شرکت در سال t-1 

1-                 سودآوری: متغیری که با استفاده از آن سودآوری شرکت سنجیده می‌شود، بازده دارایی‌ها (ROA) است.

(5)

 

E = سود قبل از بهره بعد از مالیات

A = کل دارایی‌ها

متغیرهای کنترل

متغیرهای کنترل

اندازه شرکت: این متغیر در پژوهش فاما و فرنچ و دنیس وآسوبو  مقدار خود دارایی‌ها در نظر گرفته شد،. اما در پژوهش چای و سو ]20[ و النجار ]14[ به صورت لگاریتم طبیعی مقدار دارایی‌ها در نظر گرفته شده است.

(6)

logA=log (Asset)

نگهداری وجه نقد: انتظار می‌رود که این متغیر با احتمال پرداخت سود تقسیمی رابطه داشته باشد.  

(7)

 

وجه نقد + سرمایه‌گذاری کوتاه مدت

CASH=

کل دارایی‌ها

 

5- تجزیه وتحلیل داده‌ها

آمار توصیفی

نگاره شماره 3 آمار توصیفی متغیرهای پژوهش را نشان می‌دهد.


 

نگاره 3- بررسی آمار توصیفی داده‌ها

نام متغیر

میانگین

میانه

انحراف معیار

بزرگترین

کوچکترین

srvol

21.021

11.370

24.693

150

0

ret

0.3466-

0.3977

14.923

16.713

407.781-

own

82.23

91.648

38.713

99.99

0

MBR

2.0453

1.415

6.457

213.215

1.699-

dA

2.179

0.1738

71.146

2169.36

0.9998-

ROA

0.11393

0.0926

0.2264

1.2128

5.491

logA

5.519

5.461

0.6261

7.845

3.585

CASH

0.10082

0.0329

1.072

33.284

0

 

معرفی متغیرها:

srvol = انحراف معیار استاندارد بازده‌های ماهانه سهام شرکت طی دو سال مالی اخیر

ret = سود انباشته به کل حقوق صاحبان سهام

own = مجموع درصد سهامداران عمده (سهامداران دارای بیش از 5 درصد سرمایه در شرکت)

MBR = (ارزش دفتری کل داراییها منهای ارزش دفتری سرمایه به اضافه ارزش بازار سرمایه) تقسیم بر ارزش دفتری کل داراییها

dA = رشد دارایی‌ها در طی یک سال بر حسب درصد

ROA = بازده دارایی‌ها (سود قبل از بهره بعد از مالیات/کل دارایی‌ها)

logA = لگاریتم طبیعی مقدار دارایی‌ها

CASH = وجه نقد و سرمایه گذاری‌های کوتاه مدت بر کل دارایی‌ها

 

 

در این بخش، اطلاعات متغیرها بر اساس پرداخت یا عدم پرداخت سود تقسیمی، به دو دسته تقسیم و با یکدیگر مقایسه می‌شوند.

 

 

نگاره 4- مقایسه میانگین داده‌ها بین شرکت‌های پرداخت کننده و پرداخت نکننده سود تقسیمی

نام متغیر

بخش

عدم اطمینان جریان نقد

سرمایه کسب شده

سهامداران عمده

فرصت‌های رشد

سودآوری

اندازه شرکت

وجه نقد

srvol

ret

own

MBR

dA

ROA

logA

CASH

پرداخت کرده

11.530

0.4281

81.361

1.8756

2.6414

0.1364

5.5516

0.074

پرداخت نکرده

64.127

3.856-

78.263

2.8137

5.6154

0.0118

5.372

0.2209

 

 

معیاری که برای ارزیابی استفاده می‌شود، میانگین متغیرها‌‌‌‌ست. در یک ارزیابی کلی، می‌توان به این جمع بندی رسید که شرکت‌های پرداخت کننده سود تقسیمی اطمینان بیشتری نسبت به جریان‌های نقد خود دارند؛ در مراحل بالاتری از عمر خود هستند؛ سهامداران عمده بیشتری دارند؛ و سودآوری بیشتری دارند. این نتیجه با نتایج فاما و فرنچ ]25[ و دنیس و آسوبو ]23[ هماهنگ است.

نگاره 5 تکامل تدریجی ویژگی‌های شرکت را در طی دوره مورد بررسی نشان می‌دهد. دوره مورد نظر به چهار دوره دو ساله 80-81 ، 82-83 ، 84-85 و 86-87 تقسیم شده است. با بررسی این نگاره می‌توان به یک شمای کلی در مورد روند تغییرات متغیرها در طی دوره دست یافت.


 

نگاره 5- روند تدریجی ویژگی‌های شرکت

سال

متغیر

81-80

83-82

85-84

87-86

srvol

22.9886

22.7149

18.7465

19.6382

ret

0.6329-

0.3165

0.0317-

1.0529-

own

66.960

67.9133

67.153

65.4528

MBR

2.2129

2.2370

2.3922

1.36065

dA

8.3484

0.3258

0.2289

3.8427

ROA

0.1554

0.1277

0.0897

0.0836

logA

5.2575

5.4665

5.6107

5.7436

CASH

0.0672

0.0539

0.1809

0.1027

 

 

اطلاعات نشان می‌دهد که انحراف بازده ماهانه رو به کاهش است. همچنین، در مورد بازده دارایی‌ها روند رو به کاهشی مشاهده می‌شود،. اما در مورد سایر متغیرها روند مشخصی مشاهده نمی‌شود و نمی‌توان به راحتی در مورد جهت روند آن‌ها قضاوت نمود.

 

6- ساخت مدل

ابتدا، با استفاده از همة متغیرها مدل لاجیت تخمین زده می‌شود. پیش از تخمین مدل، آزمون‌های آماری لازم برای تبیین نوع داده‌ها انجام می‌شود. آزمون F لیمر نشان داد که داده‌های مدل از نوع پانل هستند. مقدار این آماره کمتر از مقدار F مربوط به جدول توزیع احتمال است و نیز مقدار احتمال مربوط به این آماره کمتر از 0.05 است؛ به عبارتی، فرض صفر آزمون مبنی بر ترکیبی بودن داده‌ها رد می‌شود. بنابراین، داده‌ها از نوع پانل است. بر این اساس، لازم است آزمون ‌هاسمن برای تعیین نوع داده‌های پانلی انجام شود.

آزمون ‌هاسمن نشان داد که داده‌ها از نوع داده‌های پانلی از نوع اثر ثابت هستند. مقدار   مربوط به این آزمون کمتر از مقدار   مربوط به جدول توزیع احتمال با درجه آزادی 8 است. همچنین، مقدار احتمال مربوط به این آماره از 0.05 کمتر است. بنابراین، با اطمینان فرض صفر مبنی بر تصادفی بودن داده‌ها رد می‌شود و تعیین می‌شود نوع داده‌ها از نوع پانل با فرض اثرات درون گروهی ثابت است. پس، مدل رگرسیون لاجیت بر روی نه متغیر مورد نظر بر اساس رویکرد داده‌های پانلی با اثر ثابت، تخمین زده می‌شود. دستاورد حاصل از تخمین مدل در مرحله نخست در نگاره 6 ارائه شده است. پیش از بررسی مدل، لازم است نکویی مدل برازش شده ارزیابی گردد. در رگرسیون لاجیت با رویکرد اثر ثابت دو معیار برای بررسی نکویی برازش استفاده می‌شود که مهمترین آن‌ها LR است. این معیار مانند آماره F در رگرسیون معمولی عمل می‌کند. مقدار   مربوط به این آماره با درجه آزادی هشت برابر 451 است و احتمال مربوط به آن صفر است. بنابراین، فرص عدم معناداری مدل رد می‌شود و مدل معنادار و قابل تکیه است. معیار دیگری که برای ارزیابی به کار می‌رود Log likelihood است. مقدار این آماره منفی است و هر چه قدرمطلق آن بزرگتر باشد، حاکی از مناسب بودن مدل است. مقدار به دست آمده برای این مدل عدد 17- است و بیش از 5- است؛ بنابراین، بر این اساس نیز مدل معنادار و قابل اعتماد است.

 

 

نگاره 6- مدل اولیه لاجیت با رویکرد اثر ثابت

نام متغیر

ضریب (β)

انحراف استاندارد

مقدار z

احتمال

srvol

0.134-

0.271

4.97-

0.000

ret

3.154

1.149

2.71

0.012

own

0.129

0.126

1.59

0.089

MBR

0.262

0.307

0.85

0.395

dA

0.004-

0.002

2.09-

0.037

ROA

3.566

2.524

3.79

0.000

logA

0.057-

0.537

0.11-

0.915

CASH

0.159

2.005

0.08

0.937

LR chi2(8)= 451

Prob chi2 = 0.000

Log likelihood=16.0331-

 

 

لازم است توضیح داده شود که در مدل لاجیت جز اخلال به دلیل موهومی بودن متغیر وابسته دارای ناهمسانی واریانس خواهد بود. آزمون صورت گرفته نیز، همین نتیجه را در بر دارد. اکنون لازم است مدل با جزئیات بیشتری بررسی گردد و از طریق آزمون z، معنی داری متغیرها نیز ارزیابی شود. در مدل لاجیت لازم است همة متغیرهای مدل نهایی معنی‌داری لازم را داشته باشند. اما همان‌طور که در نگاره 6 دیده می‌شود، چهار متغیر مقدار z کمی دارند و احتمال مربوط به آن‌ها نیز حاکی از عدم معنادارای آنها‌ست. از این چهار متغیر، دو متغیر کنترلی – لگاریتم دارایی‌ها (logA) و وجه نقد شرکت CASH))- هستند که بر اساس پژوهش چای و سو ]20[وارد مدل، شدند. اما نتایج بررسی نشان داد که لزومی به وارد کردن آن‌ها در مدل نبوده است و دو متغیر دیگر نیز متغیرهای اصلی مدل (own و MBR) هستند. متغیرها به ترتیب عدم معناداری از مدل حذف می‌شوند و در هر مرحله، بهبود مدل مورد ارزیابی می‌گردد. شایان ذکراست که، در هر بار کاهش متغیرها، نوع داده‌ها نیز تعیین می‌شود.

نتایج نهایی تخمین در نگاره 7 آورده شده است. این مدل در سطح اطمینان 95% مورد پذیرش است و نیز نسبت به سایر مدل‌های مراحل پیشین دارای مقدار LRو Loglikelihood بیشتری است. همچنین، همة متغیرها دارای معناداری در سطح 0.05 هستند. بنابراین، مدل حاضر به عنوان مدل نهایی برای بررسی انتخاب می‌شود. اکنون می‌توان بر اساس مدل حاصل به بررسی آزمون فرضیه‌ها پرداخت. 


 

نگاره 7- مدل لاجیت با رویکرد اثر ثابت در مرحله نهایی

نام متغیر

ضریب (β)

انحراف استاندارد

مقدار z

احتمال

srvol

0.134-

0.045

2.94-

0.003

ret

3.371

1.904

2.37

0.017

dA

1.244-

0.595

2.09-

0.037

ROA

3.631

3.968

2.43

0.015

LR chi2(8)= 457.2

Prob chi2 = 0.000

Log likelihood=17.613-

 

 

بنابراین، مدل نهایی حاصله به صورت زیر است:

(8)

 

 

(9)

 

(10)

git (xit)=-0.134srvolit+3.371retit-

 

1.244dAit+3.631ROAit+εit

 

7- آزمون فرضیه‌ها

در مرحله پیشین، مدل نهایی مورد نظر پس از چهار مرحله پالایش به دست آمد. در این مرحله بر اساس مدل نهایی به دست آمده به بررسی و آزمون فرضیه‌ها پرداخته می‌شود.

7-1: آزمون فرضیه اول: این فرضیه تأثیر عدم اطمینان به جریان نقد را بر احتمال پرداخت سود تقسیمی بررسی می‌کند. با مراجعه به نتایج مدل اصلی در نگاره 7 می‌توان نتایج مربوط به آزمون  zرا مشاهده نمود. مقدار آماره این متغیر 2.94- است. این مقدار بیش از مقدار z مربوط به جدول توزیع احتمال است و تأثیر گذاری این متغیر بر متغیر وابسته تأیید می‌شود. مقدار احتمال  مربوط به این آزمون 0.003 است. بنابراین، در سطح اطمینان 95% این متغیر بر احتمال پرداخت سود تقسیمی اثر گذار است. علامت منفی ضریب متغیر بیانگر تأثیر معکوس آن بر روی احتمال پرداخت سود تقسیمی است.

 7-2: آزمون فرضیه دوم: این فرضیه به بررسی دوره عمر شرکت بر پرداخت سود تقسیمی می‌پردازد. متغیر ret سنجه ارزیابی این فرضیه است. با مراجعه به نگاره 7 و مقایسه مقدار z با مقدار z جدول توزیع احتمالات، تعیین می‌شود که این متغیر بر مدل اثرگذار است. احتمال مربوط اطمینان 95% را به این نتیجه گیری نشان می‌دهد. علامت مثبت ضریب نیز بیانگر تأثیر مثبت دوره عمر شرکت بر احتمال پرداخت سود تقسیمی است. نتایج این پژوهش منطبق با تئوری چرخه عمر است.

7-3:آزمون فرضیه سوم: تضاد نمایندگی عامل دیگری است که ارزیابی گردید. انتظار بر این است که وجود تضاد نمایندگی باعث شود احتمال پرداخت سود تقسیمی افزایش یابد، اما متغیر مورد نظر برای ارزیابی این عامل در مدل نهایی وجود ندارد. این متغیر به دلیل عدم معناداری، در مرحله چهار از مدل حذف شد. بنابراین، عامل تضاد نمایندگی بر احتمال پرداخت سود تقسیمی تأثیری ندارد و به تبع آن، فرضیه مورد نظر رد می‌شود.  

7-4:آزمون فرضیه چهارم: در این فرضیه، تأثیر وجود فرصت‌های رشد بر احتمال پرداخت سود تقسیمی سنجیده می‌شود. دو متغیر نسبت ارزش بازار به ارزش دفتری دارایی‌ها و رشد دارایی‌های شرکت این فرضیه را ارزیابی می‌کردند؛ متغیر نسبت ارزش بازار به ارزش دفتری دارایی‌هادر مرحله سوم بهبود مدل از متغیرهای اثرگذار حذف شد. در واقع، این متغیر در مدل اولیه، جزو متغیرهای معنی دار نبود و از مدل حذف گردید، اما با مراجعه به نگاره 7 مشاهده می‌شود که متغیر رشد دارایی‌های شرکت (dA) در مدل نهایی وجود دارد. مقدار آماره مربوط به این متغیر 2.09- است که در مقایسه با مقدار z مربوط به جدول توزیع احتمالات مقدار بیشتری است. احتمال این آماره 0.037 است. بنابراین، با سطح اطمینان 95% این متغیر بر احتمال پرداخت سود تقسیمی اثر دارد. مقدار منفی ضریب این متغیر نیز بیانگر تأثیر منفی آن بر احتمال پرداخت سود تقسیمی است. در کل، چنین نتیجه گرفته می‌شود که عامل فرصت‌های سرمایه گذاری پیش روی شرکت یکی از عوامل اثرگذار بر پرداخت سود تقسیمی است.   

7-5: آزمون فرضیه پنجم: این فرضیه تأثیر سودآوری را بر احتمال پرداخت سود تقسیمی ارزیابی می‌کند. مقدار آماره z مربوط به متغیر بازده دارایی‌ها 2.43 است که در مقایسه با مقدار مربوط به جدول توزیع احتمالات مقدار بزرگتری است. بنابراین، معنی داری متغیر در مدل تأیید می‌شود. احتمال 015/0 مربوط به این آماره نیز اطمینان می‌دهد که در سطح 95% این متغیر بر مدل تأثیرگذار است. علامت مثبت ضریب نیز بیانگر تأثیر مثبت آن بر احتمال پرداخت سود تقسیمی است.  

 

7-6: تفسیر ضرایب

 با توجه به این که مدل لاجیت مدلی لگاریتمی است، تفسیر ضرایب آن نمی‌تواند مستقیماً صورت گیرد؛ راهکاری که در این زمینه استفاده می‌شود، به کارگیری اثر حاشیه متغیرها ست. به عبارت دیگر، بر اساس نتایج رگرسیون اهمیت اقتصادی تأثیر عدم اطمینان به جریان نقد بر روی سود تقسیمی با تخمین اثر حاشیه ای، آن متغیر بر روی مقدار پرداخت سود تقسیمی ارزیابی می‌شود. برای محاسبه اثر حاشیه ای ابتدا لازم است از تابع مدل لاجیت نهایی(مدل 10) تابع توزیع تجمعی آن محاسبه شود.

تابع توزیع تجمعی این تابع به شکل زیر است:

(11)

 

 

 

برای ارزیابی آثار تغییر در هر یک از متغیرهای مستقل (xi) روی احتمال پرداخت سود تقسیمی، باید از رابطه 11 مشتق جزئی گرفته شود تا اثر نهایی زیر به دست آید: 

(12)

 

 

مقدار تابع 12 وابسته به مقادیر متغیرها ست. به عبارتی، برای هر مشاهده می‌توان اثر حاشیه ای آن را به دست آورد. این تأثیرات در مقایسه با مقادیر متوسط متغیرهای مستقل ارزیابی می‌شود [8]. با مراجعه به نگاره 3 و ارقام متوسط متغیرها که به عنوان مبنای ارزیابی ملاک قرار می‌گیرد، شرکتی با خصوصیات زیر مد نظر قرار می‌گیرد: انحراف معیار استاندارد بازده ماهانه شرکت 21.021 است و سرمایه کسب شده به سرمایه تحصیل شده آن 0.346-، درصد رشد داریی‌های آن در سال 2.179% است و دارای بازده دارایی‌ها به میزان 0.113% است. با جایگزینی این مقادیر در تابع 12، تابع زیر به دست می‌آید:

 

(13)

 

 


نگاره 8- اثر نهایی متغیرها

متغیر

میانگین

اثر حاشیه ای

srvol

21.021

0.03-

ret

0.3466-

0.75

dA

2.179

0.27

ROA

0.11393

0.74

 

 

برای چنین شرکتی می‌توان احتمال پرداخت سود تقسیمی را به شرح زیر بیان نمود:

در صورتی که انحراف معیار بازده‌های ماهانه (srvol) طی دو سال شرکت یک واحد افزایش یابد، احتمال پرداخت سود تقسیمی توسط آن 3% کاهش می‌یابد. اگر سرمایه کسب شده به کل سرمایه (ret)برای این شرکت یک واحد افزایش یابد، احتمال پرداخت سود تقسیمی 75% بیشتر خواهد بود. با افزایش یک واحدی در درصد رشد داراریی‌ها (dA)، احتمال پرداخت سود تقسیمی 27% بیشتر می‌شود و در مورد آخرین متغیر، در صورت یک واحد تغییر رو به مثبت بازده دارایی‌ها (ROA) به احتمال پرداخت سود تقسیمی به میزان 74% افزوده خواهد شد.

 

8- خلاصه نتایج

بررسی روند تغییر متغیرها در دوره مورد بررسی 1380-1387 نشان داد که: شرکت‌های پرداخت کننده سود تقسیمی اطمینان بیشتری نسبت به جریان‌های نقد خود دارند؛ در مراحل بالاتری از عمر خود هستند؛ در ترکیب سرمایه خود درصد سهامداران عمده بیشتری دارند؛ و سودآورتر بوده اند. همچنین، درصد شرکت‌های پرداخت کننده سود تقسیمی رو به افزایش است و به عبارت دیگر، تمایل به پرداخت سود تقسیمی در بین شرکت‌های بورس اوراق بهادار تهران در حال افزایش است.

نتایج بررسی فرضیه‌ها به قرار زیر است:

 فرضیه یکم که به بررسی تأثیر نا اطمینانی به جریان نقد بر احتمال پرداخت سود تقسیمی می‌پرداخت، پذیرفته شد. این عامل یکی از مهمترین عوامل موثر بر پرداخت سود تقسیمی در ارزیابی محسوب می‌شود. افزون بر این، علامت منفی ضریب این متغیر بیانگر تأثیر منفی آن بر سود تقسیمی است. در پژوهش‌هایی که در آن‌ها رابطه این عامل با پرداخت سود تقسیمی بررسی شد و آن‌ها نیز تأثیر قوی نا اطمینانی به جریان نقد را بر پرداخت سود تقسیمی به اثبات رساندند؛ از جمله پژوهش چای و سو ]20[ به این موضوع می‌توان اشاره کرد.

فرضیه دوم تأثیر چرخه عمر شرکت را بر احتمال پرداخت سود تقسیمی بررسی می‌کرد و از متغیر سرمایه کسب شده به کل سرمایه برای آزمون آن استفاده می‌کند. بررسی نشان داد هر چه سرمایه کسب شده شرکت به کل سرمایه آن بیشتر باشد، توانایی پرداخت سود تقسیمی برای آن بالاتر می‌رود و احتمال پرداخت سود تقسیمی از طرف شرکت بیشتر می‌گردد. علامت مثبت ضریب بیانگر تأثیر مثبت آن بر پرداخت سود تقسیمی است. در پژوهش دنیس و آسوبو و دی آنجلو و همکاران، این عامل مهمترین عامل در ارزیابی شناسایی می‌شود. در پژوهش چای و سو این عامل در اولویت دوم اهمیت پس از نااطمینانی به جریان نقد قرار می‌گیرد. 

در فرضیه سوم تأثیر عامل تضاد نمایندگی بر احتمال پرداخت سود تقسیمی ارزیابی گردید. این فرضیه در پژوهش حاضر  تأیید نشد. این عامل توسط تعداد قابل توجهی از پژوهشگران  بررسی شده. در پژوهش‌هایی مانند: ترانگ و هینی]29[، آمیدو و آبور]15[ این رابطه تأیید شد، اما در پژوهش‌های دیگر مانند: دنیس و آسوبو ]23[، آنیل و کاپور ]16[، چای و سو ]20[و براو و همکاران ]18[ رد شد.

فرضیه چهارم که تأثیر عامل فرصت‌های سرمایه گذاری را بر پرداخت سود تقسیمی ارزیابی می‌کرد، با توجه به معنی داری رشد دارایی‌ها، مورد پذیرش است. ضریب منفی متغیر نشان دهنده تأثیر منفی آن بر پرداخت سود تقسیمی است. چای و سو  رابطه مهمی بین نسبت ارزش بازار به ارزش دفتری سرمایه با پرداخت سود تقسیمی نیافتند. دنیس و آسوبو  با وجود معنادار نبودن این دو متغیر در بعضی از کشورهای مورد بررسی، تأثیر عامل فرصت‌های سرمایه گذاری را بر سیاست سود تقسیمی تأیید می‌کنند.

فرضیه پنجم به بررسی تأثیر سودآوری شرکت بر احتمال پرداخت سود تقسیمی می‌پردازد. نتایج بررسی نشان می‌دهد که سودآوری شرکت عامل مهمی در پرداخت سود تقسیمی از طرف شرکت است و به عبارت دیگر، شرکت‌هایی که توانایی سودآوری داشته باشند، سود نقدی پرداخت می‌کنند. پذیرش این فرضیه تأیید کننده تئوری علامت دهی در سود تقسیمی است. این عامل توسط فاما و فرنچ ]25[، دنیس و آسوبو ]23[، چای و سو ]20[، آمیدو و آبور ]15[ بررسی شد و در تمام آن‌ها اثر این عامل بر احتمال پرداخت سود تقسیمی تأیید شد.

با تخمین اثر حاشیه ای مشخص می‌شود که در مورد شرکتی با خصوصیات متوسط در صورتی که انحراف معیار بازده‌های ماهانه طی دو سال شرکت 1 واحد افزایش یابد، احتمال پرداخت سود تقسیمی توسط آن 3% کاهش می‌یابد. اگر سرمایه کسب شده به کل سرمایه برای این شرکت یک واحد افزایش یابد، احتمال پرداخت سود تقسیمی 75% بیشتر خواهد بود. با افزایش یک واحدی در درصد رشد دارایی‌ها، احتمال پرداخت سود تقسیمی 27% بیشتر می‌شود و در مورد آخرین متغیر، در صورت یک واحد تغییر رو به مثبت بازده دارایی‌ها به احتمال پرداخت سود تقسیمی به میزان 74% افزوده خواهد شد.

 

9- محدودیت‌های پژوهش

الف-در این پژوهش از نمونه ای مشتمل بر 141 شرکت عضو جامعه بورس اوراق بهادار تهران استفاده شد.تعمیم نتایج به کل شرکت‌های بورسی باید با احتیاط صورت گیرد .

ب- بی توجهی به سایر عوامل اختصاصی شرکت نظیر ویژگی‌های تجاری و مدیریتی و عوامل کلان اقتصادی که احتمال تاثیر بر پرداخت سود تقسیمی دارد، از محدودیت‌های این پژوهش است.

ج- در پژوهش حاضر سهامداران عمده  بررسی شدند که خود به سهامداران نهادی و فردی تقسیم می شوند . بررسی سهامداران به صورت تفکیک شده ممکن است نتایج متفاوتی به همراه داشته باشد.

 

10- پیشنهادهای پژوهش

پیشنهادهای حاصل از پژوهش

1- بر اساس نتایج پژوهش، مدیران باید در تصمیم‌گیری در مورد سود تقسیمی به نوسانهای جریان‌های نقد شرکت خود، سرمایه کسب شده شرکت و سودآوری آن توجه داشته باشند. شرکتی که نوسانهای جریان نقد بالایی دارد، توانایی پرداخت سود تقسیمی آن پایین است.

2- سهامداران در انتخاب‌های خود بهتر است به سودآوری شرکت و میزان سرمایه کسب شده شرکت و تغییرات بازده سهام آن در سال‌های اخیر توجه داشته باشند و در نظر بگیرند، شرکت‌هایی واقعاً توانایی پرداخت سود تقسیمی دارند که تغییرات بازده پایین، سودآوری بالا و سرمایه کسب شده بالایی داشته باشند.

 

پیشنهاد برای پژوهش‌های آتی

1- مدل لاجیت یکی از روش‌های نوین در پژوهش محسوب می‌شود که دارای قابلیت بالایی است و امکانات بیشتری نسبت به مدل رگرسیون معمولی در اختیار می‌گذارد. به پژوهشگران پیشنهاد می‌شود در پژوهش‌های خود از این روش استفاده کنند.

 

2- بررسی سایر عواملی که احتمال دارد بر پرداخت سود تقسیمی اثرگذار باشد و ارزیابی تأثیر آن، می‌تواند از جمله موضوعها برای پژوهش‌های بعدی باشد.


[1] Stepwise Regression

[2] Stock return volatility

[3] Self Financing

مراجع

 
1-  احمد پور، احمد و احمد احمدی. (1387). استفاده از ویژگی‌های کیفی اطلاعات در ارزیابی کیفیت سود شرکتها، بررسی‌های حسابداری و حسابرسی، ش 52، 3.
2-  اعتمادی، حسین و پری چالاکی. (1384)، رابطه بین عملکرد و تقسیم سود نقدی در شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران طی سال‌های 1381 – 1377، بررسی‌های حسابداری و حسابرسی، ش 39، صص 31-47.
3-  بهرام فر، نقی و کاوه مهرانی. (1383)، رابطه بین سود هر سهم، سود تقسیمی و سرمایه گذاری در شرکت‌های پذیرفته شده بورس اوراق بهادار تهران، بررسی‌های حسابداری و حسابرسی، ش 36، صص 46-27.
4-  پورحیدری، امید و محمد خاکساری. (1387)، بررسی عوامل تعیین کننده خط مشی تقسیم سود در شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران، مجله توسعه و سرمایه، ش 2، پاییز و زمستان1387، ص 183.
5-  جهانخانی، علی و سعید قربانی، (1384)، شناسایی و تعیین عوامل تعیین کننده سیاست تقسیم سود شرکت‌های پذیرفته شده در سازمان بورس اوراق بهادار تهران، دوفصلنامه تحقیقات مالی، ش 17.
6-  جهانخانی، علی و سعید قربانی . (1385). تأثیر تئوری نمایندگی بر سیاست تقسیم سود شرکت‌های پذیرفته شده در سازمان بورس اوراق بهادار تهران، تحقیقات مالی، ش 20، ص 27-48.  
7-  شاه نظریان، آرین. (1385). بررسی ارتباط تغییرات سود تقسیمی و گردش وجوه نقد در شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشکده مدیریت و حسابداری، دانشگاه شهید بهشتی.
8-  صباغ کرمانی، مجید و نرگس نجفی. (1384). تخمین تابع تقاضای اینترنتی: مطالعه موردی شهر تهران، فصلنامه پژوهشنامه بازرگانی، ش 36، صص53 -74. 
9-  علیزاده، علی. (1380). بررسی ارتباط بین تغییرات سود تقسیمی و تغییرات جریان‌های نقد، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشکده مدیریت، دانشگاه تهران.
10-             کردستانی، غلامرضا؛ نصیری، محمود و محمد رحیم پور. (1389). تئوریهای پرداخت سود، پیام دهی و عملکرد عملیاتی شرکت متعاقب تغییرات سود نقدی، پژوهش‌های حسابداری مالی، ش 3، صص 63-76.
11-             گرمرودی لطف آبادی، بابک. (1384). بررسی تأثیر هزینه‌های نمایندگی بر سیاست تقسیم سود شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران، پایان نامه کارشناسی ارشد، گروه مدیریت بازرگانی، دانشگاه مازندران.
12-             گجراتی، دامودار، (1384). مبانی اقتصاد سنجی، ترجمه حمید ابریشمی، چاپ چهارم، تهران: دانشگاه تهران.
13-             هاشمی، سید عباس و امیر رسائیان، (1388)، بررسی عوامل مؤثر بر سیاست تقسیم سود شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران، مجله دانشکده علوم اداری و اقتصاد دانشگاه اصفهان، سال بیستم، شماره پیاپی 51، صص187-213.
14-             Al-Najjar  B. and  K. Hussainey (2009). The Association between Dividend Payout and Outside Directorships, Journal of Applied Accounting Research,  Volume 10, Issue: 1
15-             Amidu, Mohammed, and Joshua Abor (2006). Determinants of Dividend Payout Ratios in Ghana, The Journal of Risk Finance, Vol. 7 No. 2 pp. 136-145.
16-             Anil K., and S. Kapoor (2008). Determinants of Dividend Payout Ratios-A Study of Indian Information Technology Sector, International Research Journal of Finance and Economics, Vol.15 pp.63-71.
17-             Bhattacharyya, N. (2007). Dividend Policy: A Review, Managerial Finance, Vol.33 No.1 pp.4-13.
18-             Brav, Alon, Graham, J., and C. Harvey (2005). Payout Policy in The 21st Century, Journal of Financial Economics, Vol.77 pp.483–527.
19-             Brockman, P., and E. Unlu (2009). Dividend Policy, Creditor Rights, and The Agency Costs of Debt”, Journal of Financial Economics, Vol.92 pp.276–299.
20-             Chay, J.B., and Jungwon Suh (2009). Payout Policy and Cash-Flow Uncertainty, Journal of Financial Economics, Vol.93 pp.88–107.
21-             DeAngelo, H., and L. DeAngelo (2006). The Irrelevance of The MM Dividend Irrelevance Theorem, Journal of Financial Economics, Vol.79 pp.293–315.
22-             DeAngelo, H., DeAngelo, L., and R.M.  Stulz (2006). Dividend Policy and the Earned/Contributed Capital Mix: A Test of The Life-Cycle Theory, Journal of Financial Economics, Vol.81 pp.227–254.
23-             Denis, David J., and Igor Osobov (2008). Why Do Firms Pay Dividends? International Evidence on The Determinants of Dividend Policy, Journal of Financial Economics, Vol.89 pp.62– 82.
24-             Easterbrook, F., (1984). Two Agency Cost Explanations of Dividends, American Economic Review, Vol.74 pp.650–659.
25-             Fama, E. and K. French (2001). Disappearing Dividends: Changing Firm Characteristics or Lower Propensity to Pay?, Journal of Financial Economics, Vol.60 pp.3-43.
26-             Gaver, J.J. and Gaver, K.m. (1993). Additional Evidenc on the Association Between Investment Opportunity Set and Corporate Finnancing, Dividend and Compensation Policies, Journal of Accounting and Economics, Vol. 16, pp.126-160.
27-             Handley, John C., (2008). Dividend Policy: Reconciling DD with MM, Journal of Financial Economics, Vol.87 pp.528–531.
28-             Pourheydari, Omid, (2009). A Survey of Management Views on Dividend Policy in Iranian Firms”, International Journal of Islamic and Middle Eastern Finance and Management, Vol.2 No.1 pp. 20-31.
29-             Truong, T., and R.  Heaney (2007). Largest Shareholder and Dividend Policy around the World, The Quarterly Review of Economics and Finance, Vol.47 pp.667–687.
30-             Weigand, Robert A., and H. Kent Baker (2009). Changing Perspectives on Distribution Policy, Managerial Finance,Vol.35 No.6 pp.479-492.
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 25 خرداد 1395
  • تاریخ بازنگری: 18 دی 1396
  • تاریخ پذیرش: 25 خرداد 1395

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار