نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 دانشجوی دکتری حسابداری، واحد بندرعباس، دانشگاه آزاد اسلامی، بندرعباس، ایران
2 استاد گروه حسابداری، دانشگاه خاتم، مدیریت و علوم مالی، تهران، ایران
3 دانشیار گروه حسابداری و مدیریت مالی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد بندرعباس، بندرعباس، ایران
4 استادیار حسابداری، واحد بندرعباس، دانشگاه آزاد اسلامی، بندرعباس، ایران
چکیده
کلیدواژه‌ها
موضوعات
عنوان مقاله [English]
نویسندگان [English]
Improving the level of usefulness of financial reporting of companies plays an important role in the decision-making of users of financial reports. One of the ways to improve the usefulness of financial reporting is to pay attention to the factors affecting it. In current research, the researcher seeks to present the usefulness of consolidated financial reporting using structural equations. The current research is descriptive-correlational in the field of applied research. The tool used in this research is a researcher-made questionnaire with 48 items. A sample of 125 people was selected from the auditor community, members of the Iranian Certified Accountant Society. In line with the aim of the research, the influencing factors on the usefulness of consolidated financial reporting were identified and tested. Research hypotheses have been analyzed using PLS and SPSS software. The results show that the factors of companies' behavior, legal barriers, financial dimensions, industry and business, capital market rules, corporate governance, auditor's knowledge and training, special standards, accounting demand, synergy, economic conditions, environmental conditions, intrinsic and executive limitations have a positive and significant effect on the usefulness of consolidated financial reporting.
Introduction
The trend towards consolidated financial reporting has been subject to change with the globalization of the issue of improving the management of financial resources and accountability in the public sector. In this regard, studies have been conducted about the literature on the public sector. The quality of financial reporting is defined as the level of honesty of managers in providing fair and true information for decision-makers. Requiring managers to observe neutrality and objectivity in the items included in the financial statements leads to the improvement of the quality of financial reporting (Al‐Shaer, 2020). The quality of financial reporting improves the usefulness of financial information. Regulators and investors agree to have financial reporting with higher quality. Although the quality of financial reporting cannot be measured directly, prominent commentators consider it important as a major factor in the capital market; because the quality of financial reporting is a prerequisite for the proper functioning of the capital market and the economy, and has become an essential resource for market participants. Also, it reduces information asymmetry between managers, investors, regulatory agencies, society, and other stakeholders (Abbott et al, 2016).
The accurate process of the usefulness of accounting information leads to the interpretation of stock returns, which is still a current issue and is a very necessary issue in accounting and finance so that this issue provides evidence about the usefulness of financial information related to each company that exists in the capital market. The greatest pioneers and authors of this field are those who have done a lot of work in this field and have provided a lot of evidence that supports the relevance of accounting profit value in explaining stock returns (Bentley et al, 2017).
Consolidated financial reporting plays a major role in fulfilling the duty of accountability in a democratic society. Financial reporting should, on the one hand, help the government to fulfill its public accountability responsibility, and on the other hand, enable users to identify issues, obstacles, and challenges affecting the usefulness of consolidated financial reporting in different sectors. It seems that conducting research in Iran to discover and identify the external factors and mechanisms governing the usefulness of consolidated reporting by using the foundational context theory, in addition to opening a new perspective on financial reporting research, provides the necessary ground for promoting the usefulness of consolidated reporting. In general, a better understanding of the companies with consolidated reporting due to their volume discontinuity will help to better understand the market to increase efficiency and will lead to the creation of better financial markets, which is why this research is valuable. It seems that conducting research in Iran to provide an optimal model of the usefulness of consolidated financial reporting using the structural equations of the new perspective on financial reporting research provides the necessary ground for improving the quality of financial reporting. Therefore, in line with the goal of the research, the researcher seeks to identify the factors and dimensions influencing the usefulness of consolidated financial reporting.
Methods
This research is practical in terms of purpose and descriptive-surveying in terms of data collection. To collect information, a mixture of library and field methods has been used. Using library studies, subject literature, and research history were examined and components were extracted. This research was done in 1401. In this research, the structural equation model will be used to confirm or disconfirm the research hypotheses and the regression test will be used to investigate the effect of the intervention variable. Inferential statistics methods have been used to answer the research hypotheses and questions.
The statistical population of the research is people working as certified accountants, members of the certified accountant's society of Iran. It should be noted that the participants in this research were 125 experts. The raw data obtained from the statistical population were analyzed using appropriate statistical techniques and SPSS and Smart PLS software, and after processing, they were presented in the form of information. In current research, structural equation modeling methods, namely the Partial Least Squares (PLS) method, were used to test the measurement model and research hypotheses.
Findings
The results show that the factors of companies' behavior, legal barriers, financial dimensions, industry and business, capital market rules, corporate governance, auditor's knowledge and training, special standards, accounting demand, synergy, economic conditions, environmental conditions, intrinsic and executive limitations have a positive and significant effect on the usefulness of consolidated financial reporting.
Conclusion
The relationships obtained from research hypotheses show that this relationship is stronger in the case of consolidated accounts than in non-consolidated accounts. Consolidated financial statements provide a clear picture of the financial information of the combined companies as a single company. Also, financial dimensions. laws and capital market and corporate governance provide more useful information than other factors and have more information content. The findings show that in Iran's capital market, investors pay special attention to the economic and environmental conditions in their decisions in evaluating the usefulness of the main companies. And causal conditions including behavioral, knowledge and ethical, structural and managerial, legal, and financial dimensions can have positive effects on the usefulness of financial information. Also, the components used in this research have not been tested in any of the previous research; therefore, the findings of the present study were not consistent with any of the previous studies
* Corresponding author
کلیدواژه‌ها [English]
گزارش‌های مالی، محصول نهایی فرآیند گزارشگری مالی است. فرآیند گزارشگری مالی شامل ایجاد، انتشار، اطمینان‌بخشی و استفاده از اطلاعات مالی توسط استفاده‌کنندگان از این گزارش‌هاست و حوزه آن از اجرای استانداردهای گزارشگری مالی برای تهیه گزارش‌های مالی شروع می‌شود و تا اطمینان‌بخشی، انتشار و استفاده از آنها گسترش می‌یابد. استفاده‌کنندگان برای قضاوت و تصمیم‌گیری در بازار سرمایه و ارزیابی مفاد قراردادی و مباشرت مدیریت، نیاز به اطلاعات سودمند دارند. سودمندی اطلاعات اشاره به مفهوم «کیفیت اطلاعات» دارد. کیفیت گزارشگری مالی نیز یک مورد خاص از کیفیت اطلاعات است. کیفیت گزارشگری مالی به این معناست که تا چه اندازه گزارش‌های مالی، اقتصاد زیربنایی شرکت را به‌طور منصفانه نشان می‌دهند (DeFond & Zhang, 2014).
اگر پژوهشگران عوامل تعیین‌کننده در شناسایی کیفیت گزارشگری مالی را از دیدگاه استفاده‌کنندگان بررسی نکنند، استنتاج‌های آنان دربارۀ پیامدهای اقتصادی کیفیت گزارشگری از اعتبار چندانی برخوردار نخواهد بود. بدون‌شک کیفیت گزارشگری مالی و افزایش آن مورد علاقۀ همۀ استفاده‌کنندگان، شامل سرمایه‌گذاران، اعتباردهندگان، مشتریان، عرضه‌کنندگان، کارمندان، دولت و جامعه است. تصمیم‌گیرندگان یا استفاده‌کنندگان مختلف براساس تجربه، وزن‌های مختلفی به ویژگی‌های کیفیت گزارشگری مالی می‌دهند و حسابرسان و تهیه‌کنندگان ممکن است به اهمیت بالقوه‌ای که استفاده‌کنندگان به ویژگی‌های کیفیت گزارشگری مالی می‌دهند، توجه نکنند. تفاوت بین گروه‌های مختلف به این دلیل اهمیت دارد که توافق‌نکردن روی سیاست انتخاب روش‌های حسابداری ممکن است ناشی از توافق‌نکردن روی عوامل مؤثر بر ویژگی‌های کیفیت اطلاعات حسابداری باشد (Ningtias & Shonhadji, 2018).
هدف حسابداری ارائه اطلاعات سودمند برای مقاصد تصمیم‌گیری استفاده‌کنندگان است. ارتقای سطح سودمندی گزارشگری مالی شرکت‌ها نقش مهمی در تصمیم‌گیری استفاده‌کنندگان از گزارش‌های مالی ایفا می‌کند. یکی از راه‌های بهبود سودمندی گزارشگری مالی، توجه عوامل مؤثر بر آن است. طبق مفاهیم نظری گزارشگری مالی، به‌منظور سودمندبودن اطلاعات، در زمان تهیه آنها مجموعه خاصی از خصوصیات کیفی باید رعایت شده باشد. در این راستا مشخص‌کردن رابطه بین سودمندی گزارشگری مالی و خصوصیات کیفی گزارشگری مالی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. در صورت مشخص‌شدن میزان تأثیرگذاریِ این خصوصیات بر سودمندی گزارشگری مالی، می‌توان ازطریق الزام شرکت‌ها (چه ازطریق استانداردها و چه ازطریق قوانین و مقررات) به بهبود خصوصیاتی که تأثیر بیشتری دارند، در جهت ارتقای سودمندی گزارشگری مالی گام برداشت (آقایی و رحمانی، 1392).
گرایش به گزارشگری مالی تلفیقی، با جهانی‌شدن موضوع بهسازی مدیریت منابع مالی و پاسخ‌گویی در بخش عمومی در معرض دگرگونی بوده است. در همین راستا بررسی‌هایی در ارتباط با ادبیات بخش عمومی انجام شده است. کیفیت گزارشگری مالی، میزان صداقت مدیران در ارائه اطلاعات منصفانه و حقیقی برای تصمیم گیرندگان تعریف شده است. هرگاه مدیران در ارائه اقلام مندرج در صورت‌های مالی دو واژه بی‌طرفی و عینیت را رعایت کرده باشند، کیفیت گزارشگری مالی وجود دارد (Koo et al., 2017). کیفیت گزارشگری مالی سبب ارتقای سودمندی اطلاعات مالی می‌شود. واضح است که قانون‌گذاران و سرمایه‌گذاران برای داشتن گزارشگری مالی با کیفیت بیشتر هم عقیده‌اند. اگرچه کیفیت گزارشگری مالی به‌طور مستقیم مقایسه‌پذیر نیست، مفسران برجسته آن را به‌عنوان یک عامل اصلی بازار سرمایه، مهم تلقی می‌کنند؛ زیرا کیفیت گزارشگری مالی یک پیش شرط برای عملکرد درست بازار سرمایه و اقتصاد است و تبدیل به یک منبع ضروری برای شرکت‌کنندگان در بازار شده است. همچنین، باعث کاهش عدم تقارن اطلاعاتی بین مدیران، سرمایه‌گذاران، سازمان‌های نظارتی، جامعه و سایر ذینفعان می‌شود (Xing & Yan, 2019).
اهمیت حسابداری ارائه بینش مالی از داده‌ها و عملکرد سازمانی خاص به‌منظور کمک در تصمیم‌گیری‌های ذی نفعان است؛ در حالی که هدف از تحقیقات حسابداری ارزیابی سودمندی اطلاعات حسابداری برای سرمایه‌گذاران و کاربران دیگر گزارش‌های مالی است که منبع بسیار مهمی از اطلاعات مربوط به سرمایه‌گذار برای هر تصمیم گیری در زمینه سرمایه‌گذاری مورد نیاز است (گادفری و هادسون، 1395).
فرایند دقیق سودمندی اطلاعات حسابداری منجر به تفسیر بازده سهام می‌شود که هنوز هم مسئله‌ای جاری است و موضوع بسیار ضروری در حسابداری و امور مالی است؛ به طوری که این موضوع شواهدی دربارۀ میزان سودمندی اطلاعات مالی مربوط به هر شرکت را که در بازار سرمایه وجود دارد، فراهم می‌کند. بزرگ‌ترین پیشگامان و نویسندگان این حوزه‌اند که کار بسیار زیادی در این زمینه اجرا کردند و شواهد زیادی که از ارتباط ارزش سود حسابداری در تبیین بازده سهام حمایت کرده‌اند، ارائه داده‌اند (Onuorah & Friday, 2016).
سودمندی اطلاعات منعکس در سود حسابداری، زمانی تأیید می‌شود که سود حسابداری بتواند سرمایه‌گذاران و اعتباردهندگان را در پیش‌بینی جریانات نقدی، ازنظر مبلغ، زمان دستیابی و میزان عدم اطمینان کمک کند. بازده سهام، انگیزه اصلی سرمایه‌گذاری در بورس اوراق بهادار است و ارزیابی و پیش‌بینی بازده بازار می‌تواند کمک مؤثری در اخذ تصمیمات منطقی سرمایه‌گذاران به حساب آید و نتیجه این امر نیز تخصیص بهینه منابع محدود جامعه است. همچنین، محدودیت‌های سرمایه‌گذاری، تأثیر کیفیت حسابداری در حساسیت جریان نقدی سرمایه‌گذاری را از بین می‌برد (Chychyl et al., 2018).
گزارشگری مالی تلفیقی نقش عمده‌ای در ادای وظیفه پاسخ‌گویی در یک جامعه دموکراتیک ایفا می‌کند. گزارشگری مالی باید به دولت کمک کند تا وظیفه مسئولیت پاسخ‌گویی عمومی خود را به‌جا آورد و نیز استفاده‌کنندگان را قادر سازد تا به شناسایی مسائل، موانع و چالش‌های عوامل مؤثر بر سودمندی گزارشگری مالی تلفیقی در بخش‌های مختلف بپردازند. به نظر می‌رسد انجام پژوهشی در ایران برای کشف و شناسایی عوامل و سازوکارهای بیرونی حاکم بر سودمندی گزارشگری تلفیقی با استفاده از نظریه زمینه بنیان علاوه بر گشایش چشم‌انداز جدید دربارۀ پژوهش‌های گزارشگری مالی، زمینه لازم را برای ارتقای سودمندی گزارشگری تلفیقی فراهم می‌سازد. درمجموع، شناخت بهتر شرکت‌های دارای گزارشگری تلفیقی با توجه به گسنردگی حجم آنها به شناخت بهتر بازار در راستای افزایش کارایی کمک خواهد کرد و موجب ایجاد بازارهای مالی بهتر خواهد شد که از این نظر نیز انجام این پژوهش دارای ارزشمندی است. به‌نظر می‌رسد انجام پژوهشی در ایران برای ارائه الگوی بهینه سودمندی گزارشگری مالی تلفیقی با استفاده از معادلات ساختاری چشم‌انداز جدید دربارۀ پژوهش‌های گزارشگری مالی، زمینۀ لازم برای ارتقای کیفیت گزارشگری مالی را فراهم می‌سازد؛ بنابراین، در راستای هدف پژوهش، محقق به دنبال شناسایی عوامل و ابعاد تأثیرگذار بر سودمندی گزارشگری مالی تلفیقی است.
در ادامه، در این مقاله ابتدا در بخش مقدمه به شرح و بیان مسئله، بیان اهمیت انتخاب موضوع پرداخته شد. پس از تبیین بخش نظری به بررسی مبانی نظری و پیشینه پژوهش پرداخته می‌شود. در بخش سوم، روش پژوهش و نتایج و یافته‌های حاصل از داده‌های پرسشنامه و نتیجه‌گیری آورده می‌شوند.
مبانی نظری و پیشینۀ پژوهش
صورت‌های مالی تلفیقی عبارت‌اند از صورت‌های مالی گروه (واحد تجاری اصلی و کلیه واحدهای تجاری فرعی آن) که با استفاده از ضوابط تلفیق تهیه می‌شود. منظور از تلفیق نیز، فرآیند تعدیل و ترکیب اطلاعات صورت‌های مالی جداگانه یک واحد تجاری اصلی و واحدهای تجاری فرعی آن به‌منظور تهیه صورت‌های مالی تلفیقی است. هدف از تهیه صورت‌های مالی تلفیقی، فراهم‌کردن اطلاعات درباره وضعیت مالی و عملکرد مالی واحد تجاری اصلی و واحدهای تجاری فرعی آن برای استفاده‌کنندگان است)؛ زیرا در مواردی که واحدهای تجاری فرعی تحت کنترل واحد تجاری اصلی قرار می‌گیرند، صورت‌های مالی واحد تجاری اصلی به‌تنهایی تصویر کامل فعالیتهای اقتصادی و وضعیت مالی آن را نشان نمی‌دهد. استفاده‌کنندگان صورت‌های مالی واحد تجاری اصلی، برای تصمیم‌گیری‌های اقتصادی، به اطلاعاتی درباره وضعیت مالی، عملکرد مالی و جریان‌های نقدی گروه نیاز دارند. این نیاز ازطریق صورت‌های مالی تلفیقی برآورده می‌شود که اطلاعات مالی مربوط به گروه را به‌عنوان یک شخصیت اقتصادی منفرد و بدون توجه به مرزهای قانونی شخصیت‌های حقوقی جداگانه ارائه می‌کند. معمولاً استفاده‌کنندگان اصلی صورت‌های مالی تلفیقی، سرمایه‌گذاران واحد تجاری اصلی هستند؛ زیرا آنان ازطریق علایق خود در واحد تجاری اصلی در گروه نیز منافعی دارند؛ اما گذشته از سرمایه‌گذاران، صورت‌های مالی تلفیقی اطلاعات مفیدی را برای سایر استفاده‌کنندگان نیز فراهم می‌کند (کمیته استانداردهای بین‌المللی حسابداری، 1371).
استانداردهای بین‌المللی گزارشگری مالی، عموماً دارای کیفیت بالا تلقی می‌شوند و درجه بالایی از شفافیت و مقایسه‌پذیری صورت‌های مالی ارائه‌شده مطابق با این استانداردها را تضمین می‌کنند. این عوامل اتحادیه اروپا را مجاب کرد تا از آغاز سال 2002، ارائه صورت‌های مالی تلفیقی مطابق با IFRS را به تمام شرکت‌های پذیرفته‌شده تحمیل کند. در ایران نیز از سال 1394 شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران باید صورت‌های مالی تلفیقی را براساس IFRS تهیه کنند. مطالعات تجربی وجود دارند که به بررسی مربوط‌بودن صورت‌های مالی تلفیقی در بستر تحول IFRSپرداخته‌اند. مجموعه‌ای از مطالعات تجربی، افزایش محتوای اطلاعاتی را به علت تصویب IFRS تصدیق کرده‌اند (Broberg et al., 2018).
با این حال، مطالعاتی نیز وجود دارند که نشان می‌دهند IFRS به افزایش محتوای اطلاعاتی صورت‌های مالی تلفیقی منجر نمی‌شود (Phi Thi Diem et al., 2018).
با توجه به تمایز پژوهش حاضر با پژوهش‌های پیشین در حوزۀ سودمندی گزارشگری مالی تلفیقی، از جنبۀ روش پژوهش و جامعیت پژوهش، در ادامه به تعدادی از پژوهش‌های مشابه در این حوزه اشاره می‌شود:
نگاره1: خلاصه پیشینه‌های پژوهش
|
محقق(سال) |
عنوان |
نتیجه |
|
رضایی و کردستانی (1401) |
بررسی روند سودمندی اطلاعات حسابداری از منظر ارتباط ارزشی |
اگرچه اطلاعات حسابداری شامل خالص ارزش دفتری و سود هر سهم همچنان از منظر ارتباط ارزشی سودمند است، این سودمندی در طی زمان به شکل معناداری کاهش یافته و نقش آن در تبیین و توضیح ارزش بازار سهام شرکت‌ها کمرنگ شده و رو به افول نهاده است. |
|
امیر آزاد و همکاران (1397)
|
مدل جامع عوامل مؤثر بر کیفیت گزارشگری مالی در ایران به روش نظریه‌پردازی زمینه بنیان |
هزینه‌های سیاسی، فشار بازار سرمایه، اجتناب مالیاتی، معامله با اشخاص وابسته، عدم تقارن اطلاعاتی، شرایط قراردادهای وام، انگیزه پاداش مدیران و رقابت در بازار بر کیفیت گزارشگری مالی مؤثر هستند. |
|
خدامی‌پور و دهقان (1393) |
ارتباط ارزشی اطلاعات صورت‌های مالی تلفیقی، در مقایسه با صورت‌های مالی جداگانه شرکت اصلی |
طلاعات تلفیقی حسابداری دارای ارتباط ارزشی بیشتری نسبت به اطلاعات غیرتلفیقی حسابداری است. به عبارتی، اطلاعات تلفیقی حسابداری دارای محتوای اطلاعاتی بیشتری هستند. علاوه بر این، نتایج گویای این است که اطلاعات ارائه‌شده در صورت‌های مالی شرکت اصلی و تلفیقی، هر دو با هم، از ارتباط ارزشی بیشتری در مقایسه با صورت‌های مالی تلفیقی برخوردارند. |
|
رحمانی و همکاران (1393) |
سودمندی صورت‌های مالی تلفیقی از دیدگاه محتوای اطلاعاتی |
صورت سود و زیان تلفیقی سودمندتر از صورت سود و زیان شرکت اصلی است؛ ولی صورت جریان وجوه نقد شرکت اصلی و تلفیقی فاقد محتوای اطلاعاتی می‌باشند. همچنین، صورت سود و زیان در مقایسه با صورت جریان وجوه نقد سودمندتر است. |
|
چن و همکاران (2019) |
مقایسه‌پذیری حسابداری، کیفیت گزارشگری مالی و قیمت گذاری اقلام تعهدی |
با بهره‌گیری از صورت‌های مجدد، نگاشت اقلام تعهدی به جریان‌های نقدی، ماندگاری درآمد و حق‌الزحمه‌های حسابداری به‌عنوان معیارهای کیفیت گزارشگری مالی، در می‌یابید که مقایسه‌پذیری دوره قبلی با کیفیت گزارشگری مالی بالاتر ارتباط دارد. |
|
فی‌تی‌دیم و همکاران (2018) |
بررسی مزایا (انگیزه) و معایب تهیه صورت‌های مالی تلفیقی را در ویتنام |
به بررسی مزایا (انگیزه) و معایب تهیه صورت‌های مالی تلفیقی را در ویتنام با گردآوری داده 15 گروه اقتصادی بررسی کردند. نتایج پژوهش نشان می‌دهند دانش مدیران (کارکنان) حسابداری بزرگ‌ترین مانع و وضع قانون مزیت (انگیزه) کلیدی در این کشور است. |
|
کوهن و کاراتزیماس (2017) |
کیفیت اطلاعات حسابداری و تصمیم‌گیری سودمندی گزارشگری مالی دولتی: انتقال از نقدی به نقدینگی تعدیل‌شده |
شواهد و نتایج به‌دست‌آمده از پرسشنامه نشان می‌دهند که انتقال نقدی به نقدینگی تعدیل‌شده نتایج سودمندی در جهت گزارش‌های مالی و افزایش کیفیت آنان بر می‌دارد. |
|
اسرینیواسن و ناراسیمهان (2012) |
بررسی ارتباط ارزشی صورت‌های مالی تلفیقی در بازار سرمایه |
صورت‌های مالی تلفیقی دارای ارتباط ارزشی نیستند؛ در حالی که صورت‌های مالی شرکت اصلی دارای ارتباط ارزشی است؛ با این حال، آنها با بررسی بیشتر دریافتند صورت‌های مالی تلفیقی سالانه شرکت‌هایی که اقدام به گزارش صورت‌های مالی میان‌دوره‌ای کرده‌اند، دارای ارتباط ارزشی است و صورت‌های مالی جداگانه شرکت‌های مزبور دارای ارتباط ارزشی نیست. |
روش پژوهش
این پژوهش ازنظر هدف، کاربردی است و از منظر گردآوری داده‌ها توصیفی – پیمایشی است. به‌منظور جمع‌آوری اطلاعات آمیزه‌ای از روش‌های کتابخانه‌ای و میدانی استفاده شده است. با استفاده از مطالعات کتابخانه‌ای، ادبیات موضوع، سابقۀ تحقیق بررسی و مؤلفه‌هایی استخراج شد. قلمرو زمانی این پژوهش در سال 1401 انجام گرفته است. در این تحقیق از مدل معادلات ساختاری برای تأیید یا عدم تأیید فرضیه‌های تحقیق و از آزمون رگرسیون برای بررسی اثر متغیر مداخله‌ای استفاده خواهد شد. از روش‌های آمار استنباطی برای پاسخ به فرضیه‌ها و سؤالات تحقیق استفاده شده است.
جامعه آماری پژوهش حسابداران رسمی عضو جامعه حسابداران رسمی است. درخور ذکر است مشارکت‌کنندگان در این پژوهش، 125 نفر خبره بودند. از این میان تعداد 85 نفر دارای تحصیلات دکتری در رشته حسابداری و مدیریت مالی بودند و تعداد 40 نفر دارای مدرک کارشناسی ارشد در رشته حسابداری و مدیریت مالی داشتند. نگاره (2) ویژگی مشارکت‌کنندگان در این پژوهش را نشان می‌دهد.
نگاره 2: ویژگی مشارکت‌کنندگان
|
ردیف |
گروه |
تعداد |
کارشناسی ارشد |
دکتری |
|
1 |
اعضای جامعه حسابداران رسمی ایران |
125 |
40 |
85 |
منبع: یافته‌های پژوهش
داده‌های خام به‌دست‌آمده از جامعه آماری با استفاده از تکنیک‌های آماری مناسب و نرم‌افزار SPSS و Smart PLS تجزیه‌وتحلیل و پس از پردازش به شکل اطلاعات ارائه شدند. در پژوهش حاضر، روش‌های مدل‌سازی معادلات ساختاری یعنی روش کمترین مجذورات جزئی (PLS) برای آزمون الگوی اندازه گیری و فرضیه‌های پژوهش استفاده شد.
در این پژوهش برای به دست آوردن پایایی پرسشنامه از ضریب آلفای کرونباخ استفاده شده است. پرسشنامه‌ها بین تعداد 130 نفر توزیع شد و از این تعداد 125 مورد آن جمع‌آوری شد و مقدار محاسبه‌شده آلفای کرونباخ برابر 79/0 به دست آمد؛ بنابراین، قابلیت اعتماد پرسشنامه تحقیق در حد پذیرفتنی است. هرچه این شاخص به یک نزدیک‌تر شود، به معنی همبستگی درونی بالاتر و همگن‌تر بودن پرسش‌ها خواهد بود. تعیین روایی پرسشنامه‌ها براساس تأییدیه ادبیات و نظرات خبرگان است که با توجه به نظرات جمع‌آوری‌شده، روایی پرسشنامه نیز تأیید شد.
یافته‌های آماری پژوهش
آمار توصیفی متغیرهای پژوهش
برای توصیف داده‌های پژوهش، برخی مقادیر آمار توصیفی متغیرهای پژوهش در نگاره (3) ارائه شده‌اند.
نگاره 3: یافته‌های توصیفی نمرات متغیرهای پژوهش
|
متغیرهای پژوهش |
میانگین |
میانه |
انحراف معیار |
مینیمم |
ماکسیمم |
|
موانع قانونی |
21/4 |
5 |
01/1 |
2 |
5 |
|
رفتار شرکت |
50/3 |
4 |
91/0 |
1 |
5 |
|
بعد مالی |
34/3 |
4 |
99/0 |
1 |
5 |
|
صنعت و کسب‌وکار |
71/3 |
4 |
89/0 |
1 |
5 |
|
قوانین بازار سرمایه |
90/3 |
4 |
88/0 |
1 |
5 |
|
افشا و اجرای سودمند |
22/4 |
4 |
79/0 |
2 |
5 |
|
حاکمیت شرکتی |
29/4 |
5 |
87/0 |
1 |
5 |
|
دانش و آموزش |
24/4 |
4 |
92/0 |
1 |
5 |
|
مهارت و تجربه |
71/3 |
4 |
95/0 |
1 |
5 |
|
استاندارد خاص |
38/3 |
4 |
24/1 |
1 |
5 |
|
تقاضا حسابداری |
42/3 |
4 |
06/1 |
1 |
5 |
|
مدرن‌بودن |
93/3 |
4 |
01/1 |
1 |
5 |
|
هم‌افزایی |
88/3 |
4 |
08/1 |
1 |
5 |
|
شرایط اقتصادی |
16/4 |
4 |
71/0 |
2 |
5 |
|
شرایط محیطی |
88/3 |
4 |
05/1 |
1 |
5 |
|
ثبات اقتصادی |
16/4 |
5 |
98/0 |
2 |
5 |
|
پایبندی به استاندارد |
10/4 |
4 |
92/0 |
1 |
5 |
|
محدودیت اجرا |
14/4 |
4 |
84/0 |
2 |
5 |
|
محدودیت ذاتی |
97/3 |
4 |
87/0 |
2 |
5 |
|
سودمندی |
26/4 |
4 |
78/0 |
2 |
5 |
منبع: یافته‌های پژوهش
نتایج نگاره (3) نشان می‌دهند میانگین متغیرهای حاکمیت شرکتی و سودمندی با مقادیر 29/4 و 26/4 از بقیه متغیرها بیشتر است.
نتایج آزمون نرمال‌بودن
در آمار استنباطی، در زمان آزمون‌کردن فرضیه‌ها، ابتدا نوع متغیرها و توزیع آنها بررسی می‌شوند. آزمون‌های آماری براساس نوع توزیع متغیرها تغییر می‌کنند و چنانچه متغیرها از توزیع نرمال نباشند، باید از توزیع‌های ناپارامتری استفاده کرد. حال به‌منظور بررسی نرمال‌بودن توزیع داده‌ها از آزمون کولموگروف - اسمیرنف استفاده شده است. فرض H0 و فرض H1 در آزمون کولموگروف -اسمیرنف به شرح زیر است.
: داده‌ها از توزیع نرمال برخوردار است.
: داده‌ها از توزیع نرمال برخوردار نیست.
آزمون کولموگروف - اسمیرنف را برای متغیرهای تحقیق انجام شد و نتایج در نگاره (4) آمده‌اند.
نگاره 4: نگاره نرمالیتی
|
|
آزمون کلموگروف اسمیرنوف |
سطح معناداری |
|
شرایط علی |
294/1 |
07/0 |
|
زمینه‌ای |
186/1 |
12/0 |
|
مداخله‌گر |
205/1 |
11/0 |
|
پیامدها |
284/1 |
074/0 |
|
سودمندی |
335/1 |
065/0 |
منبع: یافته‌های پژوهش
در نگاره (4) سطح معناداری برای متغیرهای این تحقیق بیشتر از 05/0 است؛ بنابراین، آماره اسمیرنف درخصوص متغیرها در سطح 05/0 خطا معنی‌دار نبود و بر این اساس، فرض مقابل (نرمال‌نبودن داده‌ها) رد می‌شود؛ بنابراین، توزیع متغیرها نرمال است.
بررسی برازش مدل اندازه‌گیری
مقیاس اندازه‌گیری نگرش پاسخ‌دهنده در پرسشنامه، مقیاس لیکرت است. این مقیاس، با مجموعه‌ای منظم از عبارات ساخته می‌شود که به ترتیب خاصی تدوین شده‌اند. عبارات مذکور حالات خاصی از پدیده مورد اندازه‌گیری را به‌صورت عباراتی عرضه می‌کنند که از لحاظ ارزش اندازه‌گیری، دارای وزن مساوی است. پاسخ‌دهنده میزان موافقت خود را با هر یک از عبارات در مقیاس درجه‌بندی‌شده نشان می‌دهد که در پرسشنامه این پژوهش دارای هفت درجه متفاوت است. سپس پاسخ آزمودنی به هر یک از عبارات ازنظر عددی (رتبه) ارزش‌گذاری می‌شود. در این پرسشنامه، پنج سطح متفاوت با پنج عبارت مشخص شده‌اند که رتبه آنها به‌ترتیب از یک تا پنج در نظر گرفته شده است. این مقیاس درجات کاملاً موافقم، نسبتاً موافقم، نظری ندارم، نسبتاً مخالفم و کاملاً مخالفم را در بر می‌گیرد.
بررسی پایایی از سه طریق سنجش بار عاملی، آلفای کرنباخ و پایایی ترکیبی صورت می‌پذیرد. در صورتی که مقدار t-values سؤالات یک متغیر با شاخص‌های سازنده از 64/1 کمتر شود، محقق در فاصله اطمینان 90 درصد جایز است که آن سؤالات را از مدل حذف کند.
شکل 1: مدل همراه با مقادیرt
منبع: یافته‌های پژوهش
همان‌گونه که در شکل (1) مشخص است مقدار t-values در تمام سؤالات از 64/1 بیشتر است؛ بنابراین، تمام سؤالات در مدل باقی می‌مانند.
هم‌خطی بین شاخص‌ها
در صورت بالابودن هم‌خطی بین شاخص‌ها در مدل سازنده، برازش مدل زیر سؤال می‌رود؛ از این رو، محقق باید شاخص‌هایی را از مدل حذف کند که باعث هم‌خطی بالا می‌شوند. بررسی هم‌خطی شاخص‌ها ازطریق محاسبه یک معیار به نامVIF (فاکتور افزایش نرخ واریانس)1 برای هر کدام از آنها بررسی می‌شود. اگر مقدار این معیار برای شاخص برابر یا بیشتر از 5 باشد، نشان‌دهنده این است که دست‌کم 80 درصد میزانی که آن شاخص سازنده را تعریف می‌کند، توسط شاخص‌های دیگر نیز تبیین می‌شود و بنابراین، احتیاج به باقی‌ماندن آن شاخص در مدل نیست. نحوه محاسبه VIF به‌صورت زیر است:
مقدار R2 برای هر شاخص برابر است با توان دوم بار عاملی بین متغیر و آن شاخص. نگاره بارهای عاملی به‌صورت زیر است:
نگاره 5: نگاره بارهای عاملی سؤالات
|
سؤالات |
ضرایب بارعاملی |
سؤالات |
ضرایب بارعاملی |
سؤالات |
ضرایب بارعاملی |
|
سؤال 1 |
733/0 |
سؤال 17 |
786/0 |
سؤال 33 |
795/0 |
|
سؤال 2 |
747/0 |
سؤال 18 |
836/0 |
سؤال 34 |
831/0 |
|
سؤال 3 |
841/0 |
سؤال 19 |
728/0 |
سؤال 35 |
819/0 |
|
سؤال4 |
890/0 |
سؤال 20 |
934/0 |
سؤال 36 |
885/0 |
|
سؤال 5 |
795/0 |
سؤال 21 |
876/0 |
سؤال 37 |
843/0 |
|
سؤال 6 |
893/0 |
سؤال 22 |
948/0 |
سؤال 38 |
912/0 |
|
سؤال 7 |
708/0 |
سؤال 23 |
784/0 |
سؤال 39 |
746/0 |
|
سؤال 8 |
871/0 |
سؤال 24 |
711/0 |
سؤال 40 |
779/0 |
|
سؤال 9 |
862/0 |
سؤال 25 |
823/0 |
سؤال 41 |
783/0 |
|
سؤال 10 |
835/0 |
سؤال 26 |
864/0 |
سؤال 42 |
869/0 |
|
سؤال 11 |
711/0 |
سؤال 27 |
855/0 |
سؤال 43 |
837/0 |
|
سؤال 12 |
721/0 |
سؤال 28 |
901/0 |
سؤال 44 |
906/0 |
|
سؤال 13 |
861/0 |
سؤال 29 |
841/0 |
سؤال 45 |
714/0 |
|
سؤال 14 |
707/0 |
سؤال 30 |
752/0 |
سؤال 46 |
917/0 |
|
سؤال 15 |
795/0 |
سؤال 31 |
771/0 |
سؤال 47 |
857/0 |
|
سؤال 16 |
811/0 |
سؤال 32 |
736/0 |
سؤال 48 |
884/0 |
منبع: یافته‌های پژوهش
آلفای کرونباخ و پایایی ترکیبی
با توجه به اینکه مقدار مناسب برای آلفای کرونباخ 7/0 است و مطابق یافته‌ها در نگاره (6) تمامی این مؤلفه‌ها دربارۀ متغیرهای مکنون مقدار مناسبی اتخاذ کرده‌اند، می‌توان مناسب‌بودن وضعیت پایایی پژوهش حاضر را تأیید کرد.
نگاره6: معیار آلفای کرونباخ وپایایی ترکیبی
|
متغیرهای مکنون |
ضریب آلفای کرونباخ |
ضریب پایایی ترکیبی |
|
شرایط علی |
885/0 |
916/0 |
|
زمینه‌ای |
817/0 |
828/0 |
|
مداخله‌گر |
917/0 |
935/0 |
|
پیامدها |
724/0 |
773/0 |
|
سودمندی |
821/0 |
834/0 |
منبع: یافته‌های پژوهش
روایی همگرا
معیار دوم از بررسی برازش مدل‌های اندازه‌گیری که به بررسی میزان همبستگی هر سازه با سؤالات خود می‌پردازد، روایی همگرا است؛ به این منظور، از معیار AVE در نرم‌افزار smart PLS استفاده می‌شود. مگنر و همکاران (1996) مقدار 0.4 به بالا را برای AVE کافی دانسته‌اند؛ ولی فورنل ولارکر (1981) مقدار مناسب برای AVE را 0.5 به بالا معرفی کرده‌اند.
نگاره 7: معیار روایی همگرا
|
متغیرهای مکنون |
میانگین واریانس استخراجی (AVE >0.5) |
|
شرایط علی |
528/0 |
|
زمینه‌ای |
649/0 |
|
مداخله‌گر |
754/0 |
|
پیامدها |
568/0 |
|
سودمندی |
612/0 |
منبع: یافته‌های پژوهش
مطابق با یافته‌ها در نگاره (7)، تمامی مؤلفه‌ها دربارۀ متغیرهای مکنون مقدار مناسبی اتخاذ کرده‌اند؛ بنابراین، می‌توان مناسب‌بودن وضعیت روایی همگرای پژوهش را تأیید ساخت.
آزمون فرضیه‌های پژوهش
فرضیه فرعی اول: رفتار شرکت بر سودمندی گزارشگری مالی تلفیقی تأثیر معنادار دارد.
نگاره8: برآورد ضرایب فرضیه فرعی اول
|
رابطه بین متغیرها |
ضریب اثر |
آماره t |
سطح معناداری |
|
رفتار شرکت ← سودمندی گزارشگری مالی |
396/0 |
954/8 |
000/0 |
منبع: یافته‌های پژوهش
در سطح اطمینان 95% با توجه به کمتربودن سطح معناداری از پنج صدم (p≤/05) با فرض ثابت‌بودن سایر عوامل اینگونه بیان می‌شود که رفتار شرکت بر سودمندی گزارشگری مالی تلفیقی، تأثیر معناداری دارد. همچنین، با توجه به اینکه میزان ضریب تأثیر رفتار شرکت بر سودمندی گزارشگری مالی تلفیقی مثبت و برابر است با 396/0، نتیجه می‌شود بین رفتار شرکت بر سودمندی گزارشگری مالی تلفیقی رابطه معناداری وجود دارد؛ درنتیجه، فرضیه فرعی اول پذیرفته می‌شود.
فرضیه فرعی دوم: موانع قانونی بر سودمندی گزارشگری مالی تلفیقی تأثیر معنادار دارد.
نگاره 9: برآورد ضرایب فرضیه فرعی دوم
|
رابطه بین متغیرها |
ضریب اثر |
آماره t |
سطح معناداری |
|
موانع قانونی ← سودمندی گزارشگری مالی |
457/0 |
694/7 |
000/0 |
منبع: یافته‌های پژوهش
در سطح اطمینان 95% با توجه به کمتربودن سطح معناداری از پنج صدم (p≤/05) با فرض ثابت‌بودن سایر عوامل اینگونه بیان می‌شود که موانع قانونی بر سودمندی گزارشگری مالی تلفیقی، تأثیر معناداری دارد. همچنین، با توجه به اینکه میزان ضریب تأثیر موانع قانونی بر سودمندی گزارشگری مالی تلفیقی مثبت و برابر است با 457/0، نتیجه می‌شود بین موانع قانونی بر سودمندی گزارشگری مالی تلفیقی رابطه معناداری وجود دارد؛ درنتیجه، فرضیه فرعی دوم پذیرفته می‌شود.
فرضیه فرعی سوم: ابعاد مالی بر سودمندی گزارشگری مالی تلفیقی تأثیر معنادار دارد.
نگاره 10: برآورد ضرایب فرضیه فرعی سوم
|
رابطه بین متغیرها |
ضریب اثر |
آماره t |
سطح معناداری |
|
ابعاد مالی ← سودمندی گزارشگری مالی |
428/0 |
693/11 |
000/0 |
منبع: یافته‌های پژوهش
در سطح اطمینان 95% با توجه به کمتربودن سطح معناداری از پنج صدم (p≤/05) با فرض ثابت‌بودن سایر عوامل اینگونه بیان می‌شود که ابعاد مالی بر سودمندی گزارشگری مالی تلفیقی، تأثیر معناداری دارد. همچنین، با توجه به اینکه میزان ضریب تأثیر ابعاد مالی بر سودمندی گزارشگری مالی تلفیقی مثبت و برابر است با 428/0، نتیجه می‌شود بین ابعاد مالی بر سودمندی گزارشگری مالی تلفیقی رابطه معناداری وجود دارد؛ درنتیجه، فرضیه فرعی سوم پذیرفته می‌شود.
فرضیه فرعی چهارم: صنعت و کسب‌وکار بر سودمندی گزارشگری مالی تلفیقی تأثیر معنادار دارد.
نگاره 11: برآورد ضرایب فرضیه فرعی چهارم
|
رابطه بین متغیرها |
ضریب اثر |
آماره t |
سطح معناداری |
|
صنعت و کسب‌وکار ← سودمندی گزارشگری مالی |
502/0 |
525/8 |
000/0 |
منبع: یافته‌های پژوهش
در سطح اطمینان 95% با توجه به کمتربودن سطح معناداری از پنج صدم (p≤/05) با فرض ثابت‌بودن سایر عوامل اینگونه بیان می‌شود که صنعت و کسب‌وکار بر سودمندی گزارشگری مالی تلفیقی، تأثیر معناداری دارد. همچنین، با توجه به اینکه میزان ضریب تأثیر صنعت کسب‌وکار بر سودمندی گزارشگری مالی تلفیقی مثبت و برابر است با 502/0، نتیجه می‌شود بین صنعت و کسب‌وکار بر سودمندی گزارشگری مالی تلفیقی رابطه معناداری وجود دارد؛ درنتیجه، فرضیه فرعی چهارم پذیرفته می‌شود.
فرضیه فرعی پنجم: قوانین و بازار سرمایه بر سودمندی گزارشگری مالی تلفیقی تأثیر معنادار دارد.
نگاره 12: برآورد ضرایب فرضیه فرعی پنجم
|
رابطه بین متغیرها |
ضریب اثر |
آماره t |
سطح معناداری |
|
قوانین و بازار سرمایه ← سودمندی گزارشگری مالی |
324/0 |
220/4 |
011/0 |
منبع: یافته‌های پژوهش
در سطح اطمینان 95% با توجه به کمتربودن سطح معناداری از پنج صدم (p≤/05) با فرض ثابت‌بودن سایر عوامل اینگونه بیان می‌شود که قوانین و بازار سرمایه بر سودمندی گزارشگری مالی تلفیقی، تأثیر معناداری دارد. همچنین، با توجه به اینکه میزان ضریب تأثیر قوانین و بازار سرمایه بر سودمندی گزارشگری مالی تلفیقی مثبت و برابر است با 324/0، نتیجه می‌شود بین قوانین و بازار سرمایه بر سودمندی گزارشگری مالی تلفیقی رابطه معناداری وجود دارد؛ درنتیجه، فرضیه فرعی پنجم پذیرفته می‌شود.
فرضیه فرعی ششم: افشا و اجرای سودمند بر سودمندی گزارشگری مالی تلفیقی تأثیر معنادار دارد.
نگاره 13: برآورد ضرایب فرضیه فرعی ششم
|
رابطه بین متغیرها |
ضریب اثر |
آماره t |
سطح معناداری |
|
افشا و اجرای سودمند ← سودمندی گزارشگری مالی |
362/0 |
996/4 |
008/0 |
منبع: یافته‌های پژوهش
در سطح اطمینان 95% با توجه به کمتربودن سطح معناداری از پنج صدم (p≤/05) با فرض ثابت‌بودن سایر عوامل اینگونه بیان می‌شود که افشا و اجرای سودمند بر سودمندی گزارشگری مالی تلفیقی، تأثیر معناداری دارد. همچنین، با توجه به اینکه میزان ضریب تأثیر افشا و اجرای سودمند بر سودمندی گزارشگری مالی تلفیقی مثبت و برابر است با 362/0، نتیجه می‌شود بین افشا و اجرای سودمند بر سودمندی گزارشگری مالی تلفیقی رابطه معناداری وجود دارد؛ درنتیجه، فرضیه فرعی ششم پذیرفته می‌شود.
فرضیه فرعی هفتم: حاکمیت شرکتی بر سودمندی گزارشگری مالی تلفیقی تأثیر معنادار دارد.
نگاره 14: برآورد ضرایب فرضیه فرعی هفتم
|
رابطه بین متغیرها |
ضریب اثر |
آماره t |
سطح معناداری |
|
حاکمیت شرکتی ← سودمندی گزارشگری مالی |
498/0 |
031/6 |
000/0 |
منبع: یافته‌های پژوهش
در سطح اطمینان 95% با توجه به کمتربودن سطح معناداری از پنج صدم (p≤/05) با فرض ثابت‌بودن سایر عوامل اینگونه بیان می‌شود که حاکمیت شرکتی بر سودمندی گزارشگری مالی تلفیقی، تأثیر معناداری دارد. همچنین، با توجه به اینکه میزان ضریب تأثیر حاکمیت شرکتی بر سودمندی گزارشگری مالی تلفیقی مثبت و برابر است با 498/0، نتیجه می‌شود بین حاکمیت شرکتی بر سودمندی گزارشگری مالی تلفیقی رابطه معناداری وجود دارد؛ درنتیجه، فرضیه فرعی هفتم پذیرفته می‌شود.
فرضیه فرعی هشتم: دانش و آموزش حسابرس بر سودمندی گزارشگری مالی تلفیقی تأثیر معنادار دارد.
نگاره 15: برآورد ضرایب فرضیه فرعی هشتم
|
رابطه بین متغیرها |
ضریب اثر |
آماره t |
سطح معناداری |
|
دانش و آموزش حسابرس ← سودمندی گزارشگری مالی |
612/0 |
896/7 |
000/0 |
منبع: یافته‌های پژوهش
در سطح اطمینان 95% با توجه به کمتربودن سطح معناداری از پنج صدم (p≤/05) با فرض ثابت‌بودن سایر عوامل اینگونه بیان می‌شود که دانش و آموزش حسابرس بر سودمندی گزارشگری مالی تلفیقی، تأثیر معناداری دارد. همچنین، با توجه به اینکه میزان ضریب تأثیر دانش و آموزش حسابرس بر سودمندی گزارشگری مالی تلفیقی مثبت و برابر است با 612/0، نتیجه می‌شود بین دانش و آموزش حسابرس بر سودمندی گزارشگری مالی تلفیقی رابطه معناداری وجود دارد؛ درنتیجه، فرضیه فرعی هشتم پذیرفته می‌شود.
فرضیه فرعی نهم: مهارت و تجربه حسابرس بر سودمندی گزارشگری مالی تلفیقی تأثیر معنادار دارد.
نگاره 16: برآورد ضرایب فرضیه فرعی نهم
|
رابطه بین متغیرها |
ضریب اثر |
آماره t |
سطح معناداری |
|
مهارت و تجربه حسابرس ← سودمندی گزارشگری مالی |
539/0 |
580/10 |
000/0 |
منبع: یافته‌های پژوهش
در سطح اطمینان 95% با توجه به کمتربودن سطح معناداری از پنج صدم (p≤/05) با فرض ثابت‌بودن سایر عوامل اینگونه بیان می‌شود که مهارت و تجربه حسابرس بر سودمندی گزارشگری مالی تلفیقی، تأثیر معناداری دارد. همچنین، با توجه به اینکه میزان ضریب تأثیر مهارت و تجربه حسابرس بر سودمندی گزارشگری مالی تلفیقی مثبت و برابر است با 539/0، نتیجه می‌شود بین مهارت و تجربه حسابرس بر سودمندی گزارشگری مالی تلفیقی رابطه معناداری وجود دارد؛ درنتیجه، فرضیه فرعی نهم پذیرفته می‌شود.
فرضیه فرعی دهم: استاندارد خاص بر سودمندی گزارشگری مالی تلفیقی تأثیر معنادار دارد.
نگاره 17: برآورد ضرایب فرضیه فرعی دهم
|
رابطه بین متغیرها |
ضریب اثر |
آماره t |
سطح معناداری |
|
استاندارد خاص ← سودمندی گزارشگری مالی |
451/0 |
895/7 |
000/0 |
منبع: یافته‌های پژوهش
در سطح اطمینان 95% با توجه به کمتربودن سطح معناداری از پنج صدم (p≤/05) با فرض ثابت‌بودن سایر عوامل اینگونه بیان می‌شود که استاندارد خاص بر سودمندی گزارشگری مالی تلفیقی، تأثیر معناداری دارد. همچنین، با توجه به اینکه میزان ضریب استاندارد خاص بر سودمندی گزارشگری مالی تلفیقی مثبت و برابر است با 451/0، نتیجه می‌شود بین استاندارد خاص بر سودمندی گزارشگری مالی تلفیقی رابطه معناداری وجود دارد؛ درنتیجه، فرضیه فرعی دهم پذیرفته می‌شود.
فرضیه فرعی یازدهم: تقاضا حسابداری بر سودمندی گزارشگری مالی تلفیقی تأثیر معنادار دارد.
نگاره 18: برآورد ضرایب فرضیه فرعی یازدهم
|
رابطه بین متغیرها |
ضریب اثر |
آماره t |
سطح معناداری |
|
تقاضا حسابداری ← سودمندی گزارشگری مالی |
401/0 |
821/5 |
002/0 |
منبع: یافته‌های پژوهش
در سطح اطمینان 95% با توجه به کمتربودن سطح معناداری از پنج صدم (p≤/05) با فرض ثابت‌بودن سایر عوامل اینگونه بیان می‌شود که تقاضا حسابداری بر سودمندی گزارشگری مالی تلفیقی، تأثیر معناداری دارد. همچنین، با توجه به اینکه میزان ضریب تقاضا حسابداری بر سودمندی گزارشگری مالی تلفیقی مثبت و برابر است با 401/0، نتیجه می‌شود بین تقاضا حسابداری بر سودمندی گزارشگری مالی تلفیقی رابطه معناداری وجود دارد؛ درنتیجه، فرضیه فرعی یازدهم پذیرفته می‌شود.
فرضیه فرعی دوازدهم: مدرن‌بودن بر سودمندی گزارشگری مالی تلفیقی تأثیر معنادار دارد.
نگاره 19: برآورد ضرایب فرضیه فرعی دوازدهم
|
رابطه بین متغیرها |
ضریب اثر |
آماره t |
سطح معناداری |
|
مدرن‌بودن ← سودمندی گزارشگری مالی |
647/0 |
399/6 |
002/0 |
منبع: یافته‌های پژوهش
در سطح اطمینان 95% با توجه به کمتربودن سطح معناداری از پنج صدم (p≤/05) با فرض ثابت‌بودن سایر عوامل اینگونه بیان می‌شود که مدرن‌بودن بر سودمندی گزارشگری مالی تلفیقی، تأثیر معناداری دارد. همچنین، با توجه به اینکه میزان ضریب مدرن‌بودن بر سودمندی گزارشگری مالی تلفیقی مثبت و برابر است با 647/0، نتیجه می‌شود بین مدرن‌بودن بر سودمندی گزارشگری مالی تلفیقی رابطه معناداری وجود دارد؛ درنتیجه، فرضیه فرعی دوازدهم پذیرفته می‌شود.
فرضیه فرعی سیزدهم: هم‌افزایی بر سودمندی گزارشگری مالی تلفیقی تأثیر معنادار دارد.
نگاره 20: برآورد ضرایب فرضیه فرعی سیزدهم
|
رابطه بین متغیرها |
ضریب اثر |
آماره t |
سطح معناداری |
|
هم‌افزایی ← سودمندی گزارشگری مالی |
596/0 |
884/7 |
000/0 |
منبع: یافته‌های پژوهش
در سطح اطمینان 95% با توجه به کمتربودن سطح معناداری از پنج صدم (p≤/05) با فرض ثابت‌بودن سایر عوامل اینگونه بیان می‌شود که هم‌افزایی بر سودمندی گزارشگری مالی تلفیقی، تأثیر معناداری دارد. همچنین، با توجه به اینکه میزان ضریب هم‌افزایی بر سودمندی گزارشگری مالی تلفیقی مثبت و برابر است با 596/0، نتیجه می‌شود بین هم‌افزایی بر سودمندی گزارشگری مالی تلفیقی رابطه معناداری وجود دارد؛ درنتیجه، فرضیه فرعی سیزدهم پذیرفته می‌شود.
فرضیه فرعی چهاردهم: شرایط اقتصادی بر سودمندی گزارشگری مالی تلفیقی تأثیر معنادار دارد.
نگاره 21: برآورد ضرایب فرضیه فرعی چهاردهم
|
رابطه بین متغیرها |
ضریب اثر |
آماره t |
سطح معناداری |
|
شرایط اقتصادی ← سودمندی گزارشگری مالی |
658/0 |
584/13 |
000/0 |
منبع: یافته‌های پژوهش
در سطح اطمینان 95% با توجه به کمتربودن سطح معناداری از پنج صدم (p≤/05) با فرض ثابت‌بودن سایر عوامل اینگونه بیان می‌شود که شرایط اقتصادی بر سودمندی گزارشگری مالی تلفیقی، تأثیر معناداری دارد. همچنین، با توجه به اینکه میزان ضریب شرایط اقتصادی بر سودمندی گزارشگری مالی تلفیقی مثبت و برابر است با 658/0، نتیجه می‌شود بین شرایط اقتصادی بر سودمندی گزارشگری مالی تلفیقی رابطه معناداری وجود دارد؛ درنتیجه، فرضیه فرعی چهاردهم پذیرفته می‌شود.
فرضیه فرعی پانزدهم: شرایط محیطی بر سودمندی گزارشگری مالی تلفیقی تأثیر معنادار دارد.
نگاره 22: برآورد ضرایب فرضیه فرعی پانزدهم
|
رابطه بین متغیرها |
ضریب اثر |
آماره t |
سطح معناداری |
|
شرایط محیطی ← سودمندی گزارشگری مالی |
632/0 |
894/10 |
000/0 |
منبع: یافته‌های پژوهش
در سطح اطمینان 95% با توجه به کمتربودن سطح معناداری از پنج صدم (p≤/05) با فرض ثابت‌بودن سایر عوامل اینگونه بیان می‌شود که شرایط محیطی بر سودمندی گزارشگری مالی تلفیقی، تأثیر معناداری دارد. همچنین، با توجه به اینکه میزان ضریب شرایط محیطی بر سودمندی گزارشگری مالی تلفیقی مثبت و برابر است با 632/0، نتیجه می‌شود بین شرایط محیطی بر سودمندی گزارشگری مالی تلفیقی رابطه معناداری وجود دارد؛ درنتیجه، فرضیه فرعی پانزدهم پذیرفته می‌شود.
فرضیه فرعی شانزدهم: ثبات اقتصادی بر سودمندی گزارشگری مالی تلفیقی تأثیر معنادار دارد.
نگاره23: برآورد ضرایب فرضیه فرعی شانزدهم
|
رابطه بین متغیرها |
ضریب اثر |
آماره t |
سطح معناداری |
|
ثبات اقتصادی ← سودمندی گزارشگری مالی |
469/0 |
502/8 |
000/0 |
منبع: یافته‌های پژوهش
در سطح اطمینان 95% با توجه به کمتربودن سطح معناداری از پنج صدم (p≤/05) با فرض ثابت‌بودن سایر عوامل اینگونه بیان می‌شود که ثبات اقتصادی بر سودمندی گزارشگری مالی تلفیقی، تأثیر معناداری دارد. همچنین، با توجه به اینکه میزان ضریب ثبات اقتصادی بر سودمندی گزارشگری مالی تلفیقی مثبت و برابر است با 469/0، نتیجه می‌شود بین ثبات اقتصادی بر سودمندی گزارشگری مالی تلفیقی رابطه معناداری وجود دارد؛ درنتیجه، فرضیه فرعی شانزدهم پذیرفته می‌شود.
فرضیه فرعی هفدهم: پایبندی به استانداردها بر سودمندی گزارشگری مالی تلفیقی تأثیر معنادار دارد.
نگاره 24: برآورد ضرایب فرضیه فرعی هفدهم
|
رابطه بین متغیرها |
ضریب اثر |
آماره t |
سطح معناداری |
|
پایبندی به استانداردها ← سودمندی گزارشگری مالی |
336/0 |
431/11 |
000/0 |
منبع: یافته‌های پژوهش
در سطح اطمینان 95% با توجه به کمتربودن سطح معناداری از پنج صدم (p≤/05) با فرض ثابت‌بودن سایر عوامل اینگونه بیان می‌شود که پایبندی به استانداردها بر سودمندی گزارشگری مالی تلفیقی، تأثیر معناداری دارد. همچنین، با توجه به اینکه میزان ضریب پایبندی به استانداردها بر سودمندی گزارشگری مالی تلفیقی مثبت و برابر است با 336/0، نتیجه می‌شود بین پایبندی به استانداردها بر سودمندی گزارشگری مالی تلفیقی رابطه معناداری وجود دارد؛ درنتیجه، فرضیه فرعی هفدهم پذیرفته می‌شود.
فرضیه فرعی هجدهم: محدودیت اجرا بر سودمندی گزارشگری مالی تلفیقی تأثیر معنادار دارد.
نگاره 25: برآورد ضرایب فرضیه فرعی هجدهم
|
رابطه بین متغیرها |
ضریب اثر |
آماره t |
سطح معناداری |
|
محدودیت اجرا ← سودمندی گزارشگری مالی |
537/0 |
215/26 |
000/0 |
منبع: یافته‌های پژوهش
در سطح اطمینان 95% با توجه به کمتربودن سطح معناداری از پنج صدم (p≤/05) با فرض ثابت‌بودن سایر عوامل اینگونه بیان می‌شود که محدودیت اجرا بر سودمندی گزارشگری مالی تلفیقی، تأثیر معناداری دارد. همچنین، با توجه به اینکه میزان ضریب محدودیت اجرا بر سودمندی گزارشگری مالی تلفیقی مثبت و برابر است با 537/0، نتیجه می‌شود بین محدودیت اجرا بر سودمندی گزارشگری مالی تلفیقی رابطه معناداری وجود دارد؛ درنتیجه، فرضیه فرعی هجدهم پذیرفته می‌شود.
فرضیه فرعی نوزدهم: محدودیت ذاتی بر سودمندی گزارشگری مالی تلفیقی تأثیر معنادار دارد.
نگاره 26: برآورد ضرایب فرضیه فرعی نوزدهم
|
رابطه بین متغیرها |
ضریب اثر |
آماره t |
سطح معناداری |
|
محدودیت ذاتی ← سودمندی گزارشگری مالی |
679/0 |
307/25 |
000/0 |
منبع: یافته‌های پژوهش
در سطح اطمینان 95% با توجه به کمتربودن سطح معناداری از پنج صدم (p≤/05) با فرض ثابت‌بودن سایر عوامل اینگونه بیان می‌شود که محدودیت ذاتی بر سودمندی گزارشگری مالی تلفیقی، تأثیر معناداری دارد. همچنین، با توجه به اینکه میزان ضریب محدودیت ذاتی بر سودمندی گزارشگری مالی تلفیقی مثبت و برابر است با 679/0، نتیجه می‌شود بین محدودیت ذاتی بر سودمندی گزارشگری مالی تلفیقی رابطه معناداری وجود دارد؛ درنتیجه، فرضیه فرعی نوزدهم پذیرفته می‌شود.
نتیجه‌گیری پژوهش
در این پژوهش، سعی شد با بهره‌گیری از الگوی معادلات ساختاری، این سؤال بررسی شود که آیا مؤلفه‌های شناسایی‌شده بر سودمندی گزارشگری مالی تلفیقی تأثیرگذارند یا خیر. بدین منظور و برای بررسی سؤال مذکور، تعداد 19 فرضیه تدوین شد. درخور ذکر است متغیر «شرایط زمینه‌ای» در سه بخش شامل محدودیت‌های اجرایی و امکانات، محدودیت ذاتی و محدودیت حمایتی، متغیر «شرایط علی» در پنج بخش شامل ابعاد رفتاری، دانشی و اخلاقی، ساختاری و مدیریتی، قانونی و مالی، متغیر «عوامل مداخله‌گر» به دو دسته شرایط اقتصادی و محیطی طبقه‌بندی شدند. همچنین، شایان ذکر است جمع‌آوری اطلاعات درخصوص مؤلفه‌های شناسایی‌شده بر سودمندی گزارشگری مالی تلفیقی به‌صورت پرسشنامه‌ای بوده است.
نتایج فرضیات پژوهش نشان دادند رفتار شرکت، موانع قانونی، ابعادمالی، صنعت کسب‌وکار، قوانین و بازار سرمایه، افشا و اجرای سودمند، حاکمیت شرکتی، دانش و آموزش حسابرس، مهارت و تجربه حسابرس، استاندارد خاص، تقاضا حسابداری، مدرن‌بودن، هم‌افزایی، شرایط اقتصادی، شرایط محیطی، ثبات اقتصادی، پایبندی به استانداردها و محدودیت اجرایی و ذاتی بر سودمندی گزارشگری مالی تلفیقی رابطه مثبت و معناداری وجود دارد.
روابط به‌دست‌آمده از فرضیات پژوهش نشان می‌دهند این رابطه دربارۀ حساب‌های تلفیقی از شدت بیشتری نسبت به حساب‌های غیر تلفیقی برخوردار است. صورت‌های مالی تلفیقی، تصویر روشنی از اطلاعات مالی شرکت‌های ترکیب‌شده را به‌صورت یک شرکت منفرد ارائه می‌دهد. همچنین، ابعاد مالی، قوانین و بازار سرمایه و حاکمیت شرکتی اطلاعاتی سودمندتری را نسبت به بقیه عوامل ارائه می‌کند و دارای محتوای اطلاعاتی بیشتری است. یافته‌ها بیان‌کنندۀ این است که در بازار سرمایه ایران، سرمایه‌گذاران در تصمیم گیری‌های خود، توجه خاصی به شرایط اقتصادی و محیطی در ارزشیابی سودمندی شرکت‌های اصلی دارند و شرایط علی شامل ابعاد رفتاری، دانشی و اخلاقی، ساختاری و مدیریتی، قانونی و مالی می‌تواند تأثیرات مثبتی بر سودمندی اطلاعات مالی داشته باشند. همچنین، مؤلفه‌های استفاده‌شده در این پژوهش، در هیچ‌یک از پژوهش‌های قبلی آزمون نشده است؛ از این رو، یافته‌های پژوهش حاضر با هیچ‌یک از پژوهش‌های قبلی همسو نبوده است.
با توجه به نتیجه پژوهش، به‌منظور سودمندی گزارشگری مالی تلفیقی در تمامی شرکت‌ها و سازمان‌ها به‌ویژه شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران، پیشنهادهای ذیل مطرح می‌شوند:
یادداشت‌ها
|
Variance Inflation Factor |
1 |
)
